کشور سوریه، با نام رسمی جمهوری عربی سوریه، به دلیل دسترسی به دریای مدیترانه و از آن طریق ارتباط با اروپا در موقعیت مناسبی از هر نظر قرار گرفته است. با وجود آب و هوای مرطوب سواحل مدیترانه، پهنه‌های خشک و نیمه و خشک سه چهارم دیگر این کشور را پوشانده‌اند که می‌تواند بر تولیدات کشاورزی و کالاهای صادراتی به سوریه اثرگذار باشد. البته نباید از وجود رودخانه‌های مهمی چون فرات و دریاچه‌هایی چون بحیرۀ الاسد نیز غافل ماند.
علاوه بر این، از نظر تاریخی نیز سوریه به همراه لبنان، فلسطین و اردن بخشی از سرزمین معروف شام را تشکیل می‌دادند و از این جهت دارای سابقه تاریخی پرباری است به طوری که پیشینه زندگی در پایتخت این کشور -دمشق- به ۸ تا ۱۰ هزار سال قبل از میلاد می‌رسد و به اولین پایتخت دنیا شهرت دارد. از همین رو شاید اگر مشکلات جنگ و درگیری‌های داخلی نبود می‌توانست در صادرات توریسم حرفی برای گفتن داشته باشد. با این وجود، حتی قبل از جنگ نیز اکثر توریست‌هایی که به سوریه سفر می‌کردند زائرانی بودند که با هدف زیارت حرم حضرت زینب وارد خاک سوریه می‌شدند و توجه چندانی به گنجینه تاریخی و تمدن کهن این دیار نشده بود.
صادرات کالا به سوریه علاوه بر راه‌های هوایی، از طرق زمینی به وسیله همسایه‌های این کشور (ترکیه، لبنان، فلسطین، عراق و اردن) و از راه‌های دریایی به وسیله دو بندر مهم لاذقیه، بانیاس و طرطوس می‌تواند انجام پذیرد.
با اینکه دو کشور ایران و سوریه با یکدیگر مرز مشترکی ندارند، اما تشابهات دینی، مسائل تاریخی فی‌مابین و وابستگی‌های سیاسی توانسته تا حد زیادی روابط خوبی بین آنها به وجود آورد. همان‌طور که اشاره شد، اکثر مردم سوریه (۷۴٪) مسلمان سنی و ۱۳٪ مسلمان شیعه، ۱۰٪ مسیحی و ۳٪ باقی‌مانده دروزی هستند؛ بنابراین اکثریت مردم سوریه را مسلمانان تشکیل می‌دهند که از این میان با وجود اکثریت قشر سنی، حکومت را شیعیان در دست دارند. از نظر اقوامی که در این کشور زندگی می‌کنند، علاوه بر پناهنده‌های فلسطینی که تعدادشان نیز کم نیست، 90% مردم عرب هستند. سایر اقوام ساکن عبارتند از کردها و سریانی‌ها و البته ۱٪ نیز سایر اقلیت‌ها شامل ارامنه، ترک‌ها، یهودیان و….
| واحد پول | پوند سوریه (SYP) |
| جمعیت | 17500657 (سال2020) |
| پیش شماره تلفن | +963 |
| ساعت | UTC+2 |
| شهرهای مهم | دمشق (پایتخت)، حلب (بزرگ ترین شهر) و بنادر لاذقیه، جبله، طرطوس، ارواد، بانیاس |
| زبان رسمی | عربی |
| مذهب | مسلمان 87%، مسیحی 10%، دروزی 3% |
| نوع حکومت | نظام تک حزبی، جمهوری نیمه ریاستی |
| تولید ناخالص داخلی (اسمی) | طبق برآورد سال 2014، 24.6 میلیارد دلار در کل |
وضعیت اقتصادی کشور سوریه
از میان کل جمعیت سوریه، حدود ۶۰٪ در سن اشتغال (۱۵ تا ۶۴ سال) قرار دارند که با توجه به وضعیت این کشور، در بخش‌های کشاورزی و صنعتی می‌توانند فعالیت کنند.
از یک سو آب و هوای مرطوب مدیترانه‌‌ای و رود پر آب فرات کمک زیادی به صنعت کشاورزی سوریه کرده و از سوی دیگر قرار گرفتن این کشور در منطقه نفت خیز خاورمیانه امکن تجارت نفت و گاز را برای آن ممکن ساخته است. در حال حاضر حدود نیمی از مردم سوریه (۴۶٪) به کشاورزی اشتغال دارند. بیشترین محصولاتی که این کشاورزان تولید می‌کنند عبارت است از پنبه، میوه و دانه‌های خوراکی به ویژه گندم. نیم دیگر مردم که در شهرها سکونت دارند در صنایع تولیدی مانند صنعت نساجی و صنایع غذایی مشغول فعالیت اند. ناگفته نماند که این کشور نسبت به سایر کشورهای عربی رشد خوبی در صنایع تولیدی و مهندسی مانند صنایع پوشاک، کاغذ و ساخت لوازم برقی خانگی داشته و بخش قابل توجهی از مردم به تولید وسایلی چون یخچال، ماشین لباسشویی، جاروبرقی، تلویزیون، سیستم‌های صوتی، حتی ساخت وسایل نقلیه، تراکتور و تجهیزات کشاورزی و راه سازی اشتغال دارند.
به علاوه، دریای مدیترانه به رونق حمل و نقل در سوریه کمک کرده؛ به طوری که بسیاری از کشتی‌ها در این سواحل پهلو می‌گیرند و از آن جا بار خود را به صورت زمینی روانه کشورهای مورد نظر می‌کنند.
با این حال سوریه به خاطر رشد جمعیت ۳. ۳ درصدی که بالاتر از میانگین جهانی است، با مشکلات و چالش‌هایی در زمینه‌های اقتصادی، تغذیه، آموزشی، بهداشتی و اشتغال زایی دست و پنجه نرم می‌کند. از همین رو حکومت این کشور برای مقابله با مشکلات، برنامه‌‌ای ۵ قسمتی در نظر گرفته که شامل کاهش تعرفه گمرکی برخی صنایع از جمله مواد غذایی، سیاست‌های تشویقی برای صادرکنندگان داخلی، قوانین تسهیل کننده سرمایه گذاری در بخش‌های تولیدی و… می‌شود.
در کنار همه این‌ها، تحریم‌های کشور سوریه را نباید در مشکلات اقتصادی آن نادیده گرفت. تحریم مقامات ارشد حکومتی و بلوکه کردن دارایی‌های ایشان از سوی اتحادیه اروپا به اتهام سرکوب کردن معترضان داخلی و تحریم برخی شخصیت‌های حقوقی و حقیقی از سوی امریکا به اتهام حمایت مالی حکومت از آن جمله اند. تغییرات نرخ تورم سوریه را به نقل از tradingeconomics در نمودار زیر مشاهده می‌کنید.
تغییرات نرخ تورم سوریه بین سال‌های 2012 تا 2020
آمار واردات و صادرات به سوریه
تصویر زیر آمار کاملی از تغییرات واردات و صادرات کشور سوریه را بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ نشان می‌دهد:
در این جدول، هر دایره نمایان گر میزان صادرات/واردات یک محصول است. دایره‌های آبی رنگ مربوط به محصولاتی است که مقدار صادرات سوریه در آنها بیشتر از مقدار واردات بوده که تنها خشکبار و میوه‌های خشک را شامل می‌شود. دایره‌های زرد نیز نمایان گر محصولاتی که است که سوریه در آنها بیشتر واردکننده بوده و شامل محصولات زیر می‌شود:
- غلات (۱۰)
- محصولات دارویی (۳۰)
- مالت، نشاسته، گلوتن گندم، اینولین و مانند آن (۱۱)
- ماشین آلات برقی و تجهیزات آنها (۸۵)
- تجهیزات مکانیکی، راکتورهای هسته‌‌ای، دیگ بخار و سایر اجزا (۸۴)
- فولاد و آهن (۷۲)
- روغن حیوانی یا گیاه و محصولات جانبی آنها (۱۵)
- پلاستیک و مصنوعات پلاستیکی (۳۹)
- محصولات لبنی، تخم پرنده‌ها، عسل طبیعی و سایر خوراکی‌های حیوانی (۰۴)
- باقی مانده و ضایعات صنایع خوراکی که برای علوفه استفاده می‌شوند (۲۳)
- غده‌ها، ریشه‌ها و سبزیجات خوراکی (۰۷)
- مصنوعات فولادی و آهنی (۷۳)
- لاستیک و مصنوعات لاستیکی (۴۰)
- سوخت‌های معدنی، نفت و فراورده‌های نفتی، مواد قیری و… (۲۷)
- قهوه، چای، ادویه‌ها (۰۹)
- کاغذ و مقوا، محصولات کاغذی یا مقوایی (۴۸)
- قندها و قند شیرینی پزی (۱۷)
- وسایل نقلیه غیر از راه آهن یا تراموا و قطعات و لوازم جانبی آنها (۸۷)
- سایر اقلامی که در جای دیگری ذکر نشده باشد (۹۹)
اعداد کنار محصولات، دو رقم اول HS کد آن هاست که با اعداد کنار دایره‌های موجود در نمودار یکی هستند. بنابراین می‌توانید با تطابق دادن این اعداد با اعداد دایره‌ها، به نام محصول مربوط به هر دایره پی ببرید. (اگر احتیاج به اطلاعات بیشتری در مورد HS کد دارید به مطلب HS کد یا شماره تعرفه گمرک مراجعه کنید.)
مقدار بزرگی هر دایره ارزش واردات/صادرات آن محصول را نشان می‌دهد. به عبارت دیگر، هر چه دایره بزرگ‌تر باشد هزینه‌‌ای که طی چهار سال اخیر صرف واردات آن محصول به سوریه شده بیشتر خواهد بود. دایره کرم رنگ موجود در تصویر را به عنوان دایره مرجع بگیرید؛ دایره‌‌ای به این اندازه معادل ۷۰ میلیون دلار امریکا است. بنابراین در سال ۲۰۲۰ بیشترین هزینه صرف واردات پلاستیک و مصنوعات پلاستیکی شده است. چند محصول برتر از این نظر را در جدول زیر مشاهده می‌کنید:
| HS کد | نام محصول | ارزش واردات در سال 2020 | رشد سالانه ارزش بین سال‌های 2016 تا 2020 |
|---|---|---|---|
| - | کل محصولات | 4249316 | 0 |
| 99 | سایر محصولاتی که در جای دیگری ذکر نشده است | 371609 | 4- |
| 39 | پلاستیک و مصنوعات پلاستیکی | 233281 | 3 |
| 84 | تجهیزات مکانیکی، راکتورهای هسته ای، دیگ بخار و سایر اجزا | 205631 | 3 |
| 27 | سوخت های معدنی، نفت و فراورده های نفتی، مواد قیری و... | 202234 | 90 |
| 09 | قهوه، چای و ادویه ها | 175177 | 1 |
| 85 | ماشین آلات برقی و تجهیزات آن ها | 166635 | 9- |
| 15 | روغن حیوانی یا گیاه و محصولات جانبی آن ها | 159473 | 7- |
همان طور که در این جدول مشاهده می‌شود، مقدار واردات سوخت‌های معدنی طی سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته. این در حالی است که واردات ماشین آلات برقی کاهش داشته است.
دوباره نگاهی به تصویر دایره‌‌ای محصولات بیندازید. محصولاتی که در سمت راست نمودار قرار گرفته‌‌اند، طی چهار سال اخیر در جهان تجارت بالاتری داشته اند. به عبارت دیگر بیشترین تجارت جهانی از میان محصولاتی که در نمودار تبادلات سوریه دیده می‌شود به سوخت‌های معدنی اختصاص دارد که در شرق‌ترین نقطه نمودار واقع شده است. اما سایر محصولاتی که سوریه مبادله کرده، اکثرا حتی قبل از نقطه صفر قرار دارند و نشان می‌دهد که در جهان تبادلات زیادی ندارند.
برخلاف محور افقی که نمایان گر درصد رشد صادرات جهانی است، محور عمودی این نمودار درصد رشد واردات جهانی را نشان می‌دهد. به عبارت دیگر رشد واردات محصولاتی که در بالای نمودار واقع شده‌‌اند در جهان بیشتر از سایر محصولاتی بوده که در این تصویر به چشم می‌خورد.
اما ببینیم کدام کشورها تأمین کننده این محصولات برای کشور سوریه بوده اند.
همان طور که در نقشه بالا مشاهده می‌شود، ترکیه اولین و بزرگ‌ترین واردکننده به کشور سوریه است. طبق آمار trademap این کشور در سال ۲۰۲۰ به ارزش ۱۵۹۵۷۸۴ هزار دلار امریکا صادرات داشته است. چین با صادرات ۸۳۳۶۰۵ هزار دلار و مصر با ۲۸۸۶۵۷ هزار دلار نیز به ترتیب در مقام‌های دوم و سوم قرار دارند. سایر کشورهای مهم صادرکننده به سوریه عبارتند از روسیه، هند و لبنان.
روابط تجاری ایران و سوریه
با وجود روابط سیاسی نزدیکی که بین دو کشور ایران و سوریه برقرار است، حتی با وجود پیشینه قوی تجاری بین دو کشور، در حال حاضر روابط تجاری این دو کشور تعریف چندانی ندارد و به نقل از آمارهای بین‌المللی سهم صادرات ایران به سوریه تقریبا صفر است.
یکی از دلایل این مسئله را می‌توان در پیش دستی ترکیه در تأمین نیازهای این کشور دانست. فاصله جغرافیایی همواره یکی از عوامل تأثیرگذار در صادرات و واردات کشورها با یکدیگر بوده و ترکیه به دلیل هم مرز بودن با کشور سوریه از این مزیت برخوردار است.
البته قوانینی که دولت سوریه برای حفظ ذخایر ارز در کشور برای مقابله با تحریم‌ها وضع کرده را نباید نادیده گرفت. (منبع: مشرق نیوز) از آن جمله می‌توان به توقف واردات خودرو، تولیدات لبنی، شیرینی و شکلات، لوازم الکتریکی و لوکس اشاره داشت. بر اساس این طرح، دولت سوریه واردات کلیه کالاها به جز مواد خام و غلات را ممنوع اعلام کرده است. خوشبختانه این ممنوعیت موقتی است و تنها جنبه پیشگیرانه دارد. لذا صادرکنندگان کافی است گوش به زنگ وزیر اقصاد و تجارت خارجی سوریه باشند؛ چراکه آنچه مسلم است عدم توانایی این کشور جنگ‌زده در تولید و نیاز آن به کلیه کالاهای آماده مصرف می‌باشد (منبع: رویترز).
برخی نیز معتقدند علت را باید در مسائل حمل و نقلی جستجو کرد. یکی از به صرفه‌ترین و مساعدترین روش‌های حمل و نقل در صادرات، استفاده از حمل و نقل دریایی است؛ این در حالی است که هزینه تمام شده حمل و نقل دریایی به دلیل نبود خط مستقیم دریایی به سوریه و تحریم‌های کشورمان افزایش یافته و قیمت تمام شده کالا در سوریه را از حالت رقابتی خارج می‌کند (منبع: اقتصاد نیوز). البته در نقد این نظریه می‌توان به صادرات ایران به کشورهای چین، استرالیا، هند، اسپانیا، برزیل و… اشاره کرد که به مراتب فاصله بیشتری از ایران نسبت به سوریه دارند. به علاوه، با بازگشایی گذرگاه مرزی بوکمال در مرز عراق و سوریه که پس از حمله داعش بسته شده بود، دسترسی ایران به سوریه از طریق خاک عراق تسهیل شده و هزینه‌های ترانزیتی به مراتب کاهش پیدا کرده است. لذا می‌توان گفت این مشکل تا حد زیادی حل شده و اکنون بهترین زمان ممکن برای صادرات به سوریه به حساب می‌آید.
کارشناسان دیگر علاوه بر مسائل لجستیکی به عدم اعتماد سوریه به توانمندی‌های ایران و نبود رایزنان بازرگانی و سفرایی با رویکرد اقتصادی اشاره دارند. خوشبختانه این مسئله با برقراری روابط تجاری مناسب و اطلاع رسانی در خصوص توانمندی‌های تولیدکنندگان کشورمان قابل حل خواهد بود (منبع: فارس نیوز). بنابراین چنانچه قصد صادرات به کشور سوریه را دارید کافی است حساب شده و با رابط‌های تجاری قوی کار را شروع نمایید تا نتیجه مطلوب حاصل شود.
پتانسیل‌های صادرات به سوریه
با این وجود، برخی مشکلات مربوطه به سال‌های قبل و دوران حمله داعش و شدت گرفتن جنگ‌های داخلی سوریه است که بازرگانان را از صادرات به سوریه بازمی‌داشت. خوشبختانه با بهبود شرایط داخلی سوریه و تشکیل اتاق مشترک ایران و سوریه در دمشق، بسیاری از موانع برداشته و شرایط برای صادرات مساعد شده است.
به خصوص در شرایط کنونی علاوه بر نیاز کشور سوریه به بازسازی، رشد فزاینده جمعیت نیاز این کشور را به واردات کالاهای اساسی، خدمات فنی و مهندسی و… افزایش داده و شرایط مساعدی را برای صادرکنندگان فراهم آورده است. به طوری که معاون وزیر اقتصاد و تجارت خارجی سوریه با اشاره به نیاز کشورش به بازسازی از تمایل دولت به استفاده از خدمات مهندسین ایرانی سخن گفته است (منبع: اتاق ایران و سوریه).
نقطه روشن دیگر در روابط تجاری ایران و سوریه، اشاره خبرگزاری ایرنا به رشد ۲۵ درصدی تراز تجاری این دو کشور نسبت به شش ماهه سال گذشته است. با وجود اینکه روابط بین این دو کشور به نقل از آمارهای بین المللی چندان مساعد به نظر نمی‌رسد اما گاهی به دلیل عدم ثبت موارد صادراتی ایران، آمار منابع داخلی متفاوت از آمارهای ثبت شده در سایت‌های خارجی است.
بنابراین به نظر می‌رسد با توجه به روابط حسنه دو کشور ایران و سوریه، رو به پایان بودن دوران کرونا، جنگ‌های داخلی و حضور داعش در سوریه، اکنون بهترین زمان برای حضور در بازار این کشور باشد. تولیدکنندگان و افرادی که قصد صادرات به کشورهای نزدیک را دارند با شروع هرچه سریع‌تر صادرات به سوریه دست بالا را در بازار این کشور خواهند داشت.
مشاوره صادرات به سوریه
ارائه مشاوره تخصصی توسط کارشناس مجرب و کارآزموده جهت صادرات و بازاریابی محصول در کشور سوریه یکی از خدمات ما به صادرکنندگان عزیز است. جهت دریافت گزارش‌های تجاری معتبر و مشاوره تخصصی با ما در تماس باشید.
جمع بندی
باید توجه داشته باشید که چنانچه قصد صادرات به هر کشوری را دارید، حتما باید مصرف، تولیدات، هزینه‌های حمل و نقل، هزینه‌های کارگری و… را در نظر بگیرید بر اساس آن نسبت به نوع صادرات و نحوه آن تصمیم بگیرید. کارشناس مجرب ما در حوزه صادرات به سوریه می‌تواند در این زمینه راهنمای شما باشد. کافی است بر روی دکمه زیر کلیک نمایید تا ما با شما تماس بگیریم.
به این نوع مقالات علاقه دارید؟
در خبرنامه ما عضو شوید تا مطالب مشابه را در ایمیل خود دریافت کنید.
دیدگاه (2)
بسیار مفید بود مثل همیشه
تمام تلاش ما اینه که اطلاعات مفیدی در اختیار کاربرانمون قرار بدیم و وقتی رضایت شما رو می بینیم برامون خیلی ارزش داره
ممنون که نظرتونو با ما به اشتراک گذاشتید