بسیاری از کشورهای جهان قادر به تولید خرما نیستند و باید این میوه مغذی را از کشورهای دیگر وارد کنند. برخی دیگر نیز به عنوان ری اکسپورتر عمل کرده و بعد از وارد کردن خرما اقدام به بسته بندی و فراوری آن نموده و مجددا آن را به دیگر کشورها صادر می‌کنند. بر اساس آخرین آمار سال ۲۰۲۱، پنج کشور اول واردکننده خرما عبارتند از: هند، مراکش، فرانسه، امارات و آلمان.
بزرگترین واردکننده خرمای جهان هند است که با واردات ۲۴۰۳۵۰ هزار دلار امریکا. در سال ۲۰۲۱، ۲۲۴ میلیون دلار میوه خرما وارد کرده است. مراکش و امارات نیز بازارهای کلیدی هستند که ارزش واردات آنها در همان سال به ترتیب چیزی در حدود ۲۲۲ و ۱۲۴ میلیون دلار بوده است.
در کل، واردات جهانی خرما در سالی که گذشت بالغ بر ۱۸۳۴۰۸۴ هزار دلار امریکا بوده که نسبت به سال ۲۰۱۷ به طور متوسط سالانه حدود ده درصد افزایش داشته و در نوع خود رشد خوبی محسوب می‌شود. با این حال، الگوی روند، نوسانات قابل توجهی را در طول دوره مورد مطالعه نشان می‌دهد.
در سال ۲۰۱۷ هند همچنان جایگاه نخست را در اختیار داشت. در آن سال هند حدود ۲۴۲ میلیون دلار خرما وارد کرد که تفاوت چندانی با آمار سال پیش ندارد. به علاوه پنج کشور اول واردکننده خرما طی سال‌های گذشته فقط با اندکی جا به جایی در جایگاه، همچنان ۵ مقام اول را حفظ کرده اند.
به طور کلی واردات جهانی خرما از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ رشدی هفتاد و هفت و نیم درصدی داشته و در بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ رشدی حدودا سیزده درصدی داشته. به عبارت دیگر از عدد ۱. ۶۴ میلیارد دلار به ۱. ۸۶ میلیارد دلار رسیده است.
از نظر حجم نیز هند با بیش از ۳۶۲۲۰۹ تن بزرگترین واردکننده خرما در سال ۲۰۲۰ بوده است. امارات با حدود ۱۵۹۰۰۰ تن در رتبه دوم و مراکش با واردات ۷۶۰۰۰ تن در رتبه سوم قرار گرفتند.
در بازار واردات خرما هند برای سال‌های متوالی در صدر جدول واردکنندگان قرار داشته و در کل تغییر محسوسی در جایگاه اول تا سوم این محصول شاهد نیستیم. وارد کنندگان سنتی خرما در همه سال‌های اخیر همان هند، امارات و مراکش بودند. با توجه به تغییراتی که در بازار مشاهده می‌شود لزوم معرفی محصولاتی با بسته بندی‌های جذاب و کیفیت بالا برای قاره اروپا و امریکا بیشتر احساس می‌شود.
صادرات خرمای ایران
در سال گذشته ایران در مقام ششم صادرات خرمای جهان قرار گرفت و این در حالی است که ایران در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ جایگاه نخست را در اختیار داشت. طی سال ۲۰۱۷ ما حدود ۲۵۰ میلیون دلار خرما را به کشورهای جهانی صادر کردیم. در سال ۲۰۱۸ نیز ایران رتبه برتر در دنیا با رقم ۳۳۸ میلیون دلار را در تجارت خرما داشت. اما در سال ۲۰۱۹ عراق در صدر صادرکنندگان خرما قرار گرفت. این کشور در آن سال توانست حدود ۳۶۹ میلیون دلار خرما به کشورهای مختلف جهان صادر کند. در سال بعد یعنی ۲۰۲۰ نیز تونس با حدود ۳۱۱ میلیون دلار خرما یا ۱۴. ۳ درصد از صادرات جهان بزرگترین صادرکننده خرما در جهان شد و ایران مقام دوم را کسب کرد. اما از نظر حجم، ایران با بیش از ۳۳۸۴۰۶ تن بزرگترین صادرکننده خرما در سال ۲۰۲۰ بود که البته نشان دهنده کیفیت پایین محصول یا ارزش کم آن به نسبت محصول مشابه دیگر کشورهاست.
محصول خرمای ایران بیشتر به صورت فله به اقصی نقاط جهان صادر می‌شود و آنها همین محصول را با بسته بندی لوکس به بقیه دنیا صادر می‌کنند که همین امر باعث کاهش رتبه ایران از نظر ارزش صادرات خرما می‌شود.
همانطور که پیش‌تر گفتیم ایران یکی از بهترین مکان‌ها برای کشت و تولید میوه خرماست. ۱۵ استان کشور میزبان نخلستان‌های خرما هستند. پنج استان کرمان، خوزستان، سیستان و بلوچستان، بوشهر و هرمزگان دو سوم تولید خرمای ایران را برعهده دارند. بیشترین سطح زیر کشت خرما در جهان متعلق به ایران است اما به دلیل متوسط عملکرد تولید پایین، در مقام دوم تولید قرار گرفته است. مصر در سطح زیر کشت رتبه اول را دارد.
همچنین از نظر میزان عملکرد نخستان‌های کشور به لحاظ حجم تولید خرما در هر هکتار در بین پنج استان اول، جنوب کرمان با تولید ۶ هزار و ۶۷۰ کیلوگرم خرما در هر هکتار در رتبه نخست، کرمان با ۶ هزار و ۲۵۶ کیلوگرم، فارس با پنج هزار و ۹۸۳ کیلوگرم، هرمزگان با پنج هزار و ۳۶۵ و سیستان و بلوچستان با تولید پنج هزار و ۱۳۲ کیلوگرم خرما در هر هکتار قرار دارند.
بسته به شهر محل کشت، زمان برداشت خرما از تیرماه تا اوایل پاییز متغیر است. برای نمونه برداشت خرما در استان فارس از اوایل مردادماه شروع شده و تا اواخر آبان‌ماه ادامه دارد. فصل برداشت خرما زمان خرید و فروش عمدهٔ خرما نیز هست و خرماهای داد و ستد شده، در انبار‌ها و سردخانه‌ها نگه داری می‌شوند. قیمت عمده خرما، تحت تاثیر عواملی همچون میزان صادرات، نزدیکی به ماه مبارک رمضان و سیاست‌های صادراتی اعمال شده از سوی دولت قرار دارد.
همانطور که در نقشه بالا مشاهده می‌کنید، در سال 2021 ترکیه با 32 هزار دلار امریکا و آذربایجان با 15 هزار دلار امریکا بزرگترین واردکنندگان خرما از ایران بودند و بعد از آنها به ترتیب هند، پاکستان، مالزی، دانمارک، اوکراین و آلمان قرار داشتند.
البته باید توجه داشت که منبع ما در ارائه این آمار، سایت بین‌المللی تریدمپ است و به دلایل مختلف آمار مربوط به کشور ایران به دلیل عدم گزارش دقیق کشورمان به مجامع بین‌المللی گاهی بر اساس آمار آینه‌ای گزارش می‌شود. از همین رو ممکن است تفاوت‌هایی با آمار ارائه شده در وبسایت اتاق‌های بازرگانی داشته باشد. در هر حال، با بررسی بازارهای مناسب برای صادرات خرما از ایران به پتانسیل‌های نوظهوری برخورد می‌کنیم که می‌توانند بازاری بدون رقیب برای صادرکنندگان ایرانی فراهم کنند.
صادرات خرما به ترکیه
مقدار واردات خرمای ترکیه در سال 2021 میلادی بر اساس تریدمپ معادل با 63 میلیون و 800 دلار بوده است. بزرگترین صادرکنندگان خرما به ترکیه در این سال، به ترتیب عبارت بودند از عربستان سعودی، تونس، اسرائیل، فلسطین و ایران.
تحقیقات بازار در شروع صادرات یا حتی برای توسعه آن ضروری است.
- آمار صادرات و واردات محصول
- کشورهای واردکننده و صادرکننده
- الزامات و استانداردهای محصول
- و بسیاری اطلاعات دیگر
طبق آمار وبسایت رسمی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران -که از این پس به طور خلاصه اتاق بازرگانی تهران نامیده خواهد شد- صادرات خرمای ایران به ترکیه در سال 1399 معادل 28 میلیون و 200 هزار دلار بوده و بیشترین نوع خرمای صادرشده به این کشور را ارقام مضافتی و شاهانی تشکیل داده‌اند. البته انواع استعمران، کلوته، زاهدی، خاصویی، کبکاب و پیارم نیز در میان ارقام صادراتی خرما یه ترکیه دیده می‌شود و این با توجه به صادرات سال 1394 که برابر با 29 میلیون و 100 هزار دلار بوده اندکی کاهش نشان می‌دهد. متأسفانه نمودار تریدمپ نیز نشان می‌دهد میزان صادرات خرمای ایران به ترکیه در طول چهار سال اخیر رشدی نداشته و حتی اندکی رو به کاهش بوده است. بیشتری رقم خرمای صادرشده به کشور ترکیه در سال 1394، خرمای مضافتی بوده است.
صادرات خرما به روسیه
ایران در میان کشورهای صادرکننده خرما به روسیه در جایگاه بیست و دوم قرار دارد و این نشان‌دهنده پتانسیل افزایش صادرات به این کشور است.
مقدار کل واردات خرمای روسیه در تریدمپ 13 میلیون دلار گزارش شده؛ این در حالی است که اتاق بازرگانی تهران مقدار صادرات خرمای ایران به روسیه در سال 1399 را معادل 8 میلیون و 900 هزار دلار گزارش کرده است که در مقایسه با 5 سال قبل از آن تفاوت چشمگیری را نشان نمی‌دهد.
بیشترین خرمای صادر شده به روسیه از ایران، خرمای مضافتی است. هرچند سایر ارقام استعمران، شاهانی، کلوته، زاهدی، خاصویی، کبکاب و پیارم نیز در میان انواع خرمای صادرشده به چشم می‌خورند.
صادرات خرما به هند
طبق آمار تریدمپ، هند در سال 2021 میلادی در مجموع 240 میلیون و 300 هزار دلار خرما وارده کرده است که بیشتری مقدار آن از کشورهای عراق و امارات بوده. ایران نیز در جایگاه سوم قرار دارد.
به گزارش اتاق بازرگانی تهران ایران در سال 1399 به ارزش 56 میلیون دلار خرما به هند صادر کرده است که بیشترین رقم آن را خرمای مضافتی تازه یا خشک کرده شامل می‌شود. هرچند این آمار نسبت آمار پنج سال قبل افزایش دو برابری داشته و اتاق بازرگانی تهران در سال 1394 ارزش صادرات خرمای ایران به هند را معادل 29 هزار و 700 هزار دلار گزارش کرده، اما نمودار تریدمپ مجموع تغییرات سالانه صادرات به هند طی چهار سال اخیر را اندکی کمتر از صفر نشان می‌دهد. در جدول زیر گزارش سالانه اتاق بازرگانی تهران را مشاهده می‌کنید:
| سال (هجری شمسی) | ارزش صادرات خرمای ایران به هند (هزار دلار) |
|---|---|
| 1394 | 29670 |
| 1395 | 31106 |
| 1396 | 42011 |
| 1397 | 66434 |
| 1398 | |
| 1399 | 55975 |
صادرات خرما به اوکراین
کشور اوکراین در سال 2021 به ارزش 7 میلیون و 382 هزار دلار امریکا بوده که از این میان نزدیک به 4 میلیون و 736 هزار دلار از ایران به اوکراین وارد شده است. در واقع ایران در میان بقیه صادرکنندگان خرما به اوکراین جایگاه اول را دارد و کشور الجزایر با 911 هزار دلار صادرات در جایگاه دوم قرار گرفته است. ارزش واردات خرما از ایران به اوکراین در پنج سال قبل بسیار کمتر از 2021 و معادل 1 میلیون و 600 هزار دلار بوده است.
در میان ارقام صادرشده به اوکراین، خرمای مضافتی، کبکاب، زاهدی، شاهانی، استعمران و کلوته بیش از همه به چشم می‌خورد.
صادرات خرما به عراق
متأسفانه سایت تریدمپ آمار قابل ارائه‌ای برای این کشور معرفی نکرده که یکی از دلایل آن می‌تواند عدم ارائه آمار از سوی مقامات این کشور و یا آمار بالای تجارت قاچاق در آن باشد. آماری که در ادامه خدمتتان ارائه می‌شود از سایت اتاق بازرگانی تهران استخراج شده که از سوی مقامات ایرانی و بر اساس میزان صادرات خرما از ایران به عراق ارائه شده است.
با توجه به هم مرز بودن عراق با ایران و همسایگی این دو کشور، بسیار طبیعی است که تبادلات تجاری بیشتری با یکدیگر داشته باشند. این مسئله در صادرات خرما به عراق نیز مشهود است به طوری که ارزش آن در سال 1394 در حدود 13 میلیون و 750 هزار دلار و در سال 1399 حدود 14 میلیون و 777 هزار دلار بوده است.
در مورد این کشور، ارزش صادراتی ارقام کبکاب، مضافتی و استعمران نسبت به سایر ارقام کمی بیشتر بوده است.
مدیریت صادرات خود را به ما بسپارید.
- تحقیقات بازارهای هدف و تدوین برنامه صادرات
- اجرای بازاریابی
- مدیریت قراردادهای فروش
- مدیریت حمل و نقل و تحویل محصول به مشتری
- مدیریت انتقال ارز و تهیه اسناد
- و…
صادرات خرما به افغانستان
به نظر می‌رسد آمار تجاری کشور افغانستان نیز به مانند عراق در وبسایت تریدمپ از ارزش کافی برخوردار نباشد. اما بر اساس آمار اتاق بازرگانی تهران ارزش صادرات خرما به افغانستان در سال 1394 حدود 17 میلیون و 750 هزار دلار بوده و در سال 1399 حدود 24 میلیون و 500 هزار دلار رسیده است. مردم این کشور، از میان ارقام مختلف این میوه، به ارقام مضافتی و زاهدی توجه بیشتری نشان می‌دهند؛ هرچند سایر ارقام مانند کلوته، استعمران، شاهانی و غیره نیز به افغانستان صادر می‌شود.
افغانستان نیز مانند عراق از مزیت همسایگی و هم مرز بودن با ایران برخورار است که می‌تواند بر روابط تجاری دو کشور تأثیرگذار باشد. به خصوص که کشور افغانستان برخلاف عراق از آب و هوای مناسب و مساعد برای پرورش نخل و برداشت میوه آن برخوردار نیست و طبعا نیاز بیشتری به واردات خرما از دیگر کشورها خواهد داشت.
صادرات خرما به چین
چین به عنوان بزرگترین صادرکننده و در عین حال بزرگترین واردکننده کل دنیا، در سال 2020 حدود 5 میلیون دلار امریکا بوده که از این میان 3 میلیون دلار سهم ایران است. برای درک میزان رشد واردات خرما به چین نگاهی به 5 سال قبل از آن می‌اندازیم. در سال 2015 ارزش صادرات خرما به چین در حدود 3 میلیون و 248 هزار دلار امریکا بوده که 2 میلیون و 400 هزار دلار آن سهم ایران بوده است.
در حالی که در گذشته، خرمای صادراتی به چین اکثرا در حد سه نوع و بیشتر خرمای مضافتی بوده است، اخیرا تنوع ارقام صادراتی افزایش یافته و در رأس همه، رقم شاهانی قرار دارد.
ذر سال گذشته (2021) نیز ایران با صادرات 525 هزار دلار در جایگاه چهارم صادرات خرما به چین قرار گرفت. لازم به ذکر است، واردات خرمای چین از کل جهان در این سال معادل 4 میلیون و 866 هزار دلار بود.
صادرات خرما به آلمان
واردات خرمای آلمان در سال 2021 به ارزش 85 میلیون و 600 هزار دلار بود که در این میان سهم ایران با 4 میلیون و 740 هزار دلار قرار گرفتن در رتبه پتجم صادرات خرما به آلمان بوده است.
کشورهای تونس با 34 میلیون و 700 هزار، الجزاریر با 7 میلیون و 360 هزار، اسرائیل با 7 میلیون و فلسطین با 6 میلیون دلار در جایگاه‌های اول تا چهارم قرار دارند.
طبق گزارش اتاق بازرگانی تهران، ارزش صادرات ایران در سال 1399 حدود 2 میلیون و 200 هزار دلار و در سال 1394 حدود 1 میلیون و 400 هزار دلار بوده است. از میان کلیه ارقام صادر شده نیز، رقم مضافتی با اختلاف، بیشترین ارزش را داشته است.
دریافت لیست مشتریان خرما برای صادرات
چنانچه شما نیز از صادرکنندگان خرما هستید یا اگر قصد شروع صادرات خرما را دارید، می‌توانید با تکمیل فرم زیر فهرست مشتریان بازار هدف خود را از ما دریافت نمایید.
مشکلات و پیشنهادها
با وجود اینکه ایران در صادرات خرما به دیگر اقصی نقاط دنیا در جایگاه نسبتا مناسبی قرار گرفته، ارزش هر تن خرمای صادراتی ایران نسبت به همین محصول در کشورهای دیگر بسیار کمتر است و دلیل آن را می‌توان در مشکلات صادرکنندگان، توزیع کنندگان و حتی تولیدکنندگان خرما در ایران دانست.
از جمله مشکلاتی که می‌تواند به دست توزیع کنندگان و صادرکنندگان خرما برطرف شده و به افزایش ارزش خرمای صادراتی ایران کمک کند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- صادرات اکثر محصولات به صورت فله و بدون بسته‌بندی
- پایین بودن کیفیت و استانداردهای بهداشتی بسته‌بندی‌های موجود به خاطر نداشتن تکنولوژی مناسب و دستگاه‌های مورد نیاز
- عدم رده‌بندی محصولات بر اساس سایز و کیفیت
بعضی از این مشکلات با همت کارآفرینان و مخترعان حوان کشور قابل حل خواهد بود. برای مثال می‌توان با تهیه ماشین آلات مناسب نسبت به بسته‌بندی اصولی با هزینه پایین اقدام نمود. یکی دیگر از روش‌های افزایش ارزش محصول، تهیه محصولات جانبی مانند انواع شکلات و شیرین‌های خرما، شیره خرما و غیره است.
انتخاب روش مناسب حمل و نقل نیز در حفظ کیفیت خرما تاثیر بسزایی دارد. انتخاب شرکت حمل و نقلی که خوشنام بوده و بتواند در کمترین زمان ممکن محصول شما را در شرایط مناسب به کشور مقصد برساند می‌تواند تاثیر بسیاری در حفظ بازار هدف داشته باشد.
البته کاهش مقدار تولید محصول نیز می‌تواند منجر به کاهش صادرات خرما طی سالیان آتی شود. مشکلاتی که گریبان‌گیر تولیدکنندگان این محصول شده عامل کاهش مقدار تولید خرما بوده‌اند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- تأثیر خشکسالی ایران در کاهش تولید خرما
- حضور ریزگردها در استان‌های جنوبی و دشوارتر نمودن مسیر تولید خرما
- صادرات نخل توسط نخل‌داران به کشورهای دیگر به دلیل شرایط سخت تولید این محصول در حال حاضر
امید است که مشکلات تولید و صادرات انواع محصول در کشور عزیزمان به همت دولت‌مردان، کارآفرینان، مخترعان و صاحبان کسب و کارها مرتفع شده و به این ترتیب کسب و کار بسیاری از هموطنانمان رونق گیرد. اگر شما هم در صنعت صادرات فعالیت دارید، می‌توانید برای بهبود کسب و کار خود از ما مشاوره بگیرید.
به این نوع مقالات علاقه دارید؟
در خبرنامه ما عضو شوید تا مطالب مشابه را در ایمیل خود دریافت کنید.
دیدگاهتان را بنویسید