تمام کالاهایی که به کشورهای دیگر فروخته یا از آنها خریداری میشود هنگام ورود/خروج از مرز باید مجوزهای لازم را کسب نمایند تا بتوانند ترخیص شوند. کالاهایی که موفق به اخذ این مجوزها شوند دیگر قاچاق محسوب نخواهند شد و در واقع این مجوزها معیاری برای قانونی بودن کالا به شمار میروند.
مجوزهایی که برای ترخیص کالا از گمرک نیاز است بستگی به نوع کالا خواهد داشت که میتواند شامل مجوز اداره استاندارد، سازمان انرژی اتمی (برای محصولاتی چون ماهی تن، فلزات قراضه و…)، وزارت بهداشت (برای محصولات غذایی و دارویی) و… شود. به علاوه تعیین ارزش کالا، نوع و HS کد نیز ضروری است.
معمولا به کسی که مسئول رسیدگی به امور ترخیص کالا از گمرک میشود «ترخیص کار» میگویند. این افراد قرارداد حقالعملی دارند و در شرکتهای فورواردری میتوانید آنها را بیابید. این فرد باید علاوه بر کارت بازرگانی دارای مجوزهای لازم (از جمله وکالتنامه یا معرفی نامه و…) بوده و با مراحل انجام کار آشنا باشد.
مراحل ترخیص کالا از گمرک برای صادرات
مراحل ترخیص کالا از گمرک در صادرات و واردات متفاوت خواهد بود. البته در وقتگیر بودن این پروسه و اینکه برای هر دو مورد باید مجوزهایی کسب شود و قطعا مراحل کسب این مجوزها شباهتهایی را به وجود خواهد آورد شکی نیست.
در نهایت محصولاتی که با هدف صادرات از گمرک ترخیص میشوند به سه دسته مجاز صادراتی، مشروط صادراتی و ممنوع صادراتی تقسیم خواهند شد.
مراحل ترخیص کالا از گمرک برای صادرات بر اساس اینکه به ترتیب باید به کدام واحد گمرک باید مراجعه کرد و چه کارهایی باید انجام داد به شرح زیر خواهد بود. البته باید توجه داشت که بسته به نوع محصول ممکن است مراحل کمی متفاوت باشد؛ اما کلیت ماجرا همین است که در اینجا ذکر خواهد شد.
انبار کالا در گمرک
اولین مرحله این است که کالایی که به مرز رسیده را در گمرک انبار کنید. برای این منظور باید به ترتیب امور زیر انجام شوند:
- اخذ اجازه ورود کالا به گمرک و انبار کردن آن
- توزین وسیله حمل کالا و دریافت برگه باسکول
- اخذ تأییدیه جهت ورود وسیله حمل کالا به گمرک
تنظیم اظهارنامه گمرکی کالا
از آنجا که این مرحله از طریق اینترنت قابل انجام بوده و در وبسایت ثبت میشود دوراظهاری یا «تنظیم اظهارنامه گمرکی کالا از راه دور» نامیده شده و در واحد ترانزیت انجام میگیرد.
برای انجام این کار باید فاکتور خرید، مجوز ثبت سفارش، لیست عدلبندی، ترخیصیه، قبض انبار، پرفرما، پکینگ لیست، فاکتور، گواهی مبدا، بارنامه، تأییدیههایی که در مرحله قبل دریافت کردهاید (مجوز کالا و وسیله حمل)، بیمه نامه، پروانه بهرهبرداری و مجوزهای لازم (مجوز وزارت بهداشت، جهاد، قرنطینه، مالیات، قرنطینه، سازمان استاندارد و…) به همراه اظهارنامه شامل اطلاعات کامل کالا و یکسری موارد دیگر که بستگی به نوع کالا یا نوع انجام کار دارد را جهت بررسی در سامانه گمرکی EPL به آدرس irica. gov. ir ثبت کنید.
نکته 1: در واقع به همراه اظهارنامه فقط بارگذاری سه سند درخواست شده است؛ اما افراد باتجربه میدانند که بهتر است اصل برخی اسناد دیگر نیز به همراه اینها بارگذاری شوند، در غیر این صورت در مراحل بعدی از آنها درخواست خواهد شد و ممکن است طی مسیر کمی طولانی و پیچیدهتر شود. (در ادامه همین مطلب در مورد اسناد مورد نیاز برای ترخیص کالا به تفکیک در مورد کالاهای صادراتی یا وارداتی توضیح داده شده است.)
نکته 2: صحت اطلاعات وارد شده علاوه بر اینکه میتواند باعث شود کالا در مسیر سبز گمرکی قرار گرفته و سریعتر ترخیص شود، از جریمههای احتمالی ناشی از ورود اطلاعات اشتباه در اظهارنامه نیز جلوگیری خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: نحوه تنظیم بارنامه دریایی
در انتهای این مرحله یک شماره سریال و یک شماره عطف برای پیگیریهای بعدی به شما ارائه خواهد شد و سپس بار پلمپ میشود.
احراز هویت و احراز کالا
اکنون باید به دایره احراز هویت دایره فنی گمرک مراجعه کنید تا صحت اطلاعات ثبت شده در مورد محصولات – که در مرحله قبل انجام شد – تأیید شده و در نهایت «شماره ثبت» یا «کوتاژ» بر روی محصولات درج گردد.
برای تسریع به تخصیص شماره ثبت به کالاها در گمرک، سیستم بر اساس اعتبار صاحب کالا (خوش حسابی مالیاتی)، عدم مغایرت در درج اطلاعات اظهارنامه و اعتبار کارت بازرگانی (قدیمی بودن تاریخ صدور کارت) یک مسیر در نظر میگیرد که بر اساس آن برخی کالاها مستقیما به صندوق ارجاع داده شده و برخی دیگر نیاز به ارزیابیهای بیشتری خواهند داشت. این مسیرها با نام مسیرهای گمرکی شناخته شده و به سه دسته سبز، زرد و قرمز تقسیم میشوند.
- مسیر سبز: کالاهایی که در مسیر سبز قرار میگیرند معمولا میتوانند طی یکی دو روز کاری آتی ترخیص شوند. تنها کافی است مجوزهای لازم را کسب نمایند. البته برخی از آنها حتی به اخذ مجوز هم نیاز نخواهند داشت.
- مسیر زرد: اسناد و مجوزهای کالاهای این دسته باید توسط کارشناسان بررسی شده و تأیید شوند.
- مسیر قرمز: این دسته از کالاها باید علاوه بر ارائه مجوزها و اسناد مورد نیاز، به صورت فیزیکی از نظر تعداد، ارزش، نوع و کلیت نیز مورد بررسی قرار بگیرند. در این حالت احتمالا باید بسته بندی کالا باز شود.
تمام این مراحل برای تطابق دادن کالاها با اسناد بارگذاری شده در سامانه گمرک انجام میپذیرند. کارشناس سرویس بر صحت این مسائل نظارت داشته و روند پرنده مورد بررسی قرار میگیرد تا در نهایت از سوی رئیس سرویس آنلاین مورد تأیید قرار گیرند.
تمام کالاها و محصولات بعد از سپری کردن مسیرهای مربوطه به صندوق ارجاع داده میشوند.
مراجعه به صندوق و ترخیص کالا از گمرک
در نهایت پروانهها مهر شده و به همراه سند ترخیص کالا آماده تحویل خواهند بود. اما پیش از آن باید ارزش کالای خود را مشخص کنید تا بر اساس آن هزینه ترخیص کالا تعیین شود.
ارزش گذاری کالا
یکی از کارهایی که باید قبل از ترخیص کالا از گمرک انجام دهید، ارزش گذاری کالاست. بدون شک قیمت تعیین شده برای یک کالای مشخص توسط کارشناسان متفاوت، متنوع خواهد بود و این به شدت بستگی به تجربه شما دارد که بتوانید ارزش واقعی کالای خود را تخمین بزنید.
ارزش گذاری کالا در دفتر گمرک انجام خواهد شد و در نهایت در سامانه TSC مشخص میشود.
ترخیص کالا از گمرک
در این مرحله علاوه بر اینکه باید با شرکت حمل و نقل تسویه شود، لازم است هزینههای انبارداری (شامل مدت اشغال انبار، بیمه، بارگیری، تخلیه و…) نیز پرداخت شود. تا مجوز بارگیری و بیجک انبار از سوی انباردار صادر و قبض انبار به شما تحویل داده شود.
بیشتر بخوانید: تعرفه گمرکی و قوانین گمرک
بعد از اخذ بیجک انبار میتوانید وسیله نقلیه خود را برای بارگیری وارد گمرک نمایید. توجه داشته باشید که هنگام ترخیص کالا از گمرک باید مدارک مربوطه شامل ترخیصیه، قبض انبار، بارنامه، پیش فاکتور، گواهی مبدا، فاکتور، ثبت سفارش بازرگانی و بیمه نامه را به همراه داشته باشید.
هزینه ترخیص کالا از گمرک
هزینهای که باید بابت ترخیص کالا از گمرک پرداخت شود در واقع یک نوع مالیات غیرمستقیم محسوب میشود.
هزینه ترخیص کالا از دو بخش هزینههای گمرکی و حقوق ورودی تشکیل خواهد شد. هزینههای گمرکی شامل هزینه انبارداری، بارگیری و تخلیه بار، آزمایشگاه، کارشناسی و… میشود؛ اما محاسبه حقوق گمرکی بستگی به نوع صادرات / واردات خواهد داشت.
حقوق گمرکی کالای وارداتی
به طور کلی قاعده این است که واردکننده هنگام ترخیص کالا از گمرک باید حقوق گمرکی، سود بازرگانی و مالیات کالای وارد شده را پرداخت نماید.
حقوق گمرکی کالای صادراتی
در مواردی ممکن است کالای وارد شده به عنوان مواد اولیه برای یک کالای صادراتی استفاده شود؛ در این صورت هنگام ترخیص کالای صادراتی از گمرک، هزینههایی را که واردکننده قبلا بابت حقوق گمرکی، سود بازرگانی و مالیات مواد اولیه استفاده شده در کالا پرداخت کرده است، به نسبت میزان مواد اولیه استفاده شده در کل کالا، به صادرکننده برگردانده میشود.
حقوق گمرکی صادرات موقت
البته در مورد صادرات موقت، از آنجا که کالای صادراتی مجددا به کشور بازگردانده خواهد شد، مشمول این قانون نمیشود.
چرا باید هرچه سریعتر نسبت به ترخیص کالاها از گمرک اقدام کنم؟
مسلما هر چه کالا مدت زمان بیشتری در انبار گمرک بماند، هزینههای انبارداری بیشتر خواهد داشت و هنگام ترخیص کالا باید مبلغ بیشتری بابت آن بپردازید.
به علاوه گمرک فقط برای مدت معینی که معمولا سه ماه است، کالا را در انبار خود نگه میدارد. کالاهایی که بیش از این مدت در انبار گمرک رها شده باشند به عنوان کالای متروکه شناخته شده و به تصرف دولت درخواهند آمد.
از همین رو – با توجه به مدت زمان حدود دو هفتهای که از زمان شروع رسیدگی به فرایند ترخیص کالا از گمرک تا تسویه کامل و ترخیص کالا طول میکشد- لازم است هرچه سریعتر نسبت به ترخیص کالای خود اقدام نمایید.
اسناد و مدارک لازم برای ترخیص کالا از گمرک
اما همان طور که ذکر آن پیشتر رفت، برای ترخیص کالا از گمرک به ارائه یکسری اسناد و مدارک نیاز است که باید در سامانه EPL بارگذاری شوند. هرچند ممکن است در این سامانه برخی از این مدارک درخواست نشده باشند ولی بهتر است جهت تسریع روند ترخیص آنها را به اظهارنامه پیوست کنید؛ در غیر این صورت احتمال دارد در مراحل بعدی کارشناس از شما درخواست نماید.
بیشتر بخوانید: اینکوترمز 2020 را بشناسید
مدارک لازم برای ترخیص کالای صادراتی از گمرک
برای کالاهایی که قرار است از کشور خارج شوند اسناد و مجوزهای زیر را به اظهارنامه پیوست کنید. البته لازم به ذکر است به دلیل تنوع در نوع محصولات و شکل صادرات ممکن است گمرک اسناد دیگری را نیز درخواست کند؛ آنچه در اینجا ذکر شده، شمای کلی از مدارک لازم برای ترخیص کالاهای صادراتی است.
- فاکتور فروش محصول
- عدلبندی (در صورتی که کالا یکنواخت نباشد)
- گواهیها و مجوزهای قانونی مورد نیاز بر اساس نوع کالا
- استاندارد: اخذ این مجوز برای کلیه کالاهایی که بیش از ۵ عدد و بیشتر از ۳۳۳ دلار بوده یا با همین تعداد و ارزش به دفعات صادر میشوند ضروری است.
- مجوز وزارت راه: مخصوص کالاهایی است که با ناوگان کشورهای خارجی حمل میشوند.
- گواهی قرنطینه: فقط برای محصولات نباتی و حیوانی مورد نیاز است.
- مجوز بهداشت: فقط برای محصولات مواد غذایی، لوازم آرایشی و بهداشتی مورد نیاز است.
- مجوز ارزیابی در خارج از اماکن گمرکی (فقط برای برخی از کالاها لازم است)
- قبض انبار گمرک
- پروانه ورود موقت یا قطعی موارد وارداتی به کار رفته در کالا (در صورت وجود)
کار با ابزارهای صادراتی، تحلیل اطلاعات تجاری، جلب اعتماد مشتریان خارجی، یافتن مشتری خارجی، فرایندهای عملیاتی صادرات
مدارک لازم برای ترخیص کالای وارداتی از گمرک
برای کالاهایی که قرار است به کشور وارد شوند اسناد و مجوزهای زیر را به اظهارنامه پیوست کنید. البته لازم به ذکر است به دلیل تنوع در نوع محصولات و شکل واردات ممکن است گمرک اسناد دیگری را نیز درخواست کند؛ آنچه در اینجا ذکر شده، شمای کلی از مدارک لازم برای ترخیص کالاهای وارداتی است.
- اسناد بانکی (در صورتی که کالا از طریق نظام بانکی خریداری شده باشد)
- اسناد خرید کالا
- عدلبندی (چنانچه کالای خریداری شده یکنواخت نباشد لازم است)
- اسناد حمل (در مورد کالاهای وارد شده از مناطق آزاد، استثنا وجود دارد و لازم نیست)
- گواهی مبدا
- گواهیها و مجوزهای قانونی مورد نیاز بر اساس نوع کالا
- استاندارد: اخذ این مجوز برای کلیه کالاهایی که بیش از ۵ عدد و بیشتر از ۳۳۳ دلار بوده یا با همین تعداد و ارزش به دفعات صادر میشوند ضروری است.
- مجوز وزارت راه: مخصوص کالاهایی است که با ناوگان کشورهای خارجی حمل میشوند.
- گواهی قرنطینه: فقط برای محصولات نباتی و حیوانی مورد نیاز است.
- مجوز بهداشت: فقط برای محصولات مواد غذایی، لوازم آرایشی و بهداشتی مورد نیاز است.
- مجوز وزارت ارشاد: این مجوز برای ورود ماشینهای چاپ مورد نیاز است.
- مجوز کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان: برای ورود اسباب بازی مورد نیاز است.
- مجوز سازمان انرژی اتمی: برای ورود رادیو داروها، انواع فلزات، ماشین آلات مجهز به لیزر یا اشعه (اشعه ایکس، ماوراءبنفش، رادیوگرافی و…)، ماهی تن، دستگاههای گیرنده و فرستنده تلفن همراه، بیسیم مورد نیاز است.
- قبض انبار
- ترخیصیه (در مورد کالاهای وارد شده از مناطق آزاد، استثنا وجود دارد و لازم نیست)
البته در برخی موارد ممکن است ارائه اسناد خرید و قبض انبار میسر نباشد. در این صورت باید با رئیس گمرک صحبت نمایید. در صورت موافقت ایشان، میتوان بدون این اسناد و فقط با ارائه گواهیهای لازم و سند ترخیصیه، کالا را از گمرک ترخیص کرد.
