زعفران به عنوان یکی از مشهورترین و مهمترین کالاهای صادراتی ایرانی، جایگاه ویژه‌ای در صادرات کشورمان به ترکیه دارد. در سال‌های اخیر، صادرات زعفران به ترکیه رشد چشمگیری داشته است. زعفران، یکی از مهمترین محصولات صادراتی ایرانی است که برای کشور ترکیه و فرهنگ غذایی مردمانش، محصولی پرمصرف به حساب می‌آید. ترکیه به عنوان یکی از بزرگترین بازارهای مصرفی زعفران در دنیا، هر ساله مقدار قابل توجهی زعفران از ایران وارد می‌کند که این مساله باعث شده صادرات زعفران عرصه‌ی بسیار پرسود و پر منفعتی برای تجار داخلی باشد. وجود مسیر ریلی و جاده‌ای، همچنین مسیر هوایی نزدیک از دیگر عواملی است که صادرات زعفران به ترکیه را آسان‌تر و با هزینه‌ی مقرون به صرفه‌ای ممکن می‌سازد.
امکان صادرات زعفران ایرانی هم برای مصرف نیاز داخلی کشور ترکیه و هم برای صادرات مجدد به سایر کشورهای اروپایی به خوبی فراهم است. با توجه به اهمیت بالای زعفران برای ترکیه، دولت ایران سعی دارد با ارائه تسهیلات، صادرات این محصول را بیش از پیش تقویت و به میزان حداکثری برساند.
درباره ترکیه بیشتر بدانیم
کشور ترکیه یکی از مهمترین همسایگان ایران و پنجمین وارد کننده کالا از کشورمان است. ترکیه اگر چه در عرصه سیاسی جز رقبای منطقه‌ای ایران است اما همواره هر دو کشور سعی کرده‌اند از روابط اقتصادی متوازنی برخوردار باشند. اشتراکات فرهنگی بسیار زیاد بین ایران و ترکیه، باعث شده این کشور یکی از مهمترین مقاصد اصلی صادراتی ایران باشد. وابستگی اقتصاد رو به رشد ترکیه به منابع انرژی ایران، به ویژه گاز از یک سو و موقعیت ژئوپلتیک این کشور آسیایی- اروپایی برای ایران از سوی دیگر، باعث شده دو کشور روابط اقتصادی خوبی در زمینه‌های مختلف صادرات و واردات با یکدیگر داشته باشند. ترکیه علاوه بر اینکه یکی از مشتریان مهم انرژی ایران است، در عین حال، دروازه اروپا برای کشورمان نیز هست.
| پایتخت | آنکارا |
| شهرهای بزرگ | استانبول |
| تولید ناخالص داخلی | 2.668 ترلیون دلار (در سال 2021) |
| واحد پول | لیره ترک (TRY) |
| جمعیت | 83.593.483 (سال 2023) |
| زبان | ترکی (زبان رسمی)، کردی، سایر زبان‌ها |
| دین | 99.8% مسلمان و اکثرا سنی، 0.2% سایر (اکثرا مسیحی و یهودی) |
جمعیت 85 میلیونی، تولید ناخالص داخلی 853 میلیارد دلاری و قرار گرفتن در آستانه قاره سبز، اصلی‌ترین دلایلی است که باعث شده ترکیه برای تولید کنندگان انواع محصولات ایرانی یک بازار هدف مناسب باشد.
مراحل صادرات زعفران به ترکیه
صادرات زعفران به ترکیه به چند بخش اصلی و متوالی تقسیم می‌شود. به طور کلی، صادرات هر محصول ایرانی به خارج از کشور از یک روند و ساختار کلی تبعیت می‌کند که مراحل صادرات زعفران به ترکیه نیز از این قاعده مستثنا نیست.
چهار مرحله کلی برای صادرات هر نوع محصول به خارج از کشور را می‌توان به این شکل تقسیم‌بندی کرد.
- مرحله نخست عبارت است از شناخت بازار هدف، تعیین بهترین استراتژی بازاریابی، معرفی محصول و نهایتا پیدا کردن خریدار خارجی
- در مرحله دوم ارائه پیش فاکتور، بحث در مورد جزئیات توافقات مالی و حقوقی و سایر تعهدات طرفین و امضا قرارداد
- مرحله سوم مربوط می‌شود به تهیه کالا و تهیه مجوزهای قانونی برای صادرات آن کالای خاص و انجام امور گمرکی، حمل‌ونقل، بیمه و موارد مشابه
- مرحله چهارم عبارت است از ارسال محصول بر اساس توافقات انجام شده برای مشتری.
البته مراحل چهارگانه‌ای که اشاره شد هر چند یک روال کلی برای صادرات هر محصول به خارج کشور است. برای آگاهی از مراحل دقیق صادرات به صفحه زیر مراجعه کنید:
بیشتر بخوانید: راهنمای شروع صادرات
نحوه صادرات زعفران به ترکیه
برای صادرات زعفران به ترکیه لازم است مراحل مختلفی را پشت سر بگذارید که هر کدام نیازمند دانش و تجربه‌ی کافی در زمینه تجارت خارجی است تا بتوانید با کمترین ریسک، بهترین روش‌ها و راهکارهای صادراتی را اتخاذ کنید. نحوه صادرات زعفران به ترکیه به قرار زیر است:
- دریافت کارت بازرگانی
گاها پیش می‌آید افرادی با ما تماس می‌گیرند و می‌پرسند آیا داشتن کارت بازرگانی برای انجام صادرات ضروری است. حقیقت این است که برای ورود به عرصه صادرات هر نوع کالا، از جمله صادرات زعفران، نیاز به کارت بازرگانی دارید. کارت بازرگانی برای شرکت‌ها به صورت حقوقی و برای اشخاص به صورت حقیقی صادر می‌شود. متولی صدور این کارت، اتاق بازرگانی ایران است. اما گرفتن کارت بازرگانی معمولا زمان لازم دارد. به همین دلیل در عمل، برخی افراد با دارندگان کارت بازرگانی شراکت می‌کنند. به این ترتیب بدون اینکه خود فرد صادرکننده دارای کارت بازرگانی باشد، به کمک کارت شریک خود اقدام به صادرات خواهد کرد.
- حمل و نقل زعفران
در مورد نحوه حمل و نقل هر کالایی باید به قوانین و مقررات کشور مقصد و مواردی که برای بهداشت و سلامت کالا لازم است توجه شود. برای مثال برخی محصولات نیاز به کانتینر یخچالی دارند. برخی نیاز به بسته‌بندی از جنس خاصی هستند و به همین ترتیب برای هر کالایی قوانین و دستورالعمل‌هایی است که می‌توانید در سایت مک مپ پیدا کنید. البته شرکت‌های حمل و نقل نیز در این زمینه می‌توانند راهنمای خوبی باشند.
- قیمت گذاری زعفران صادراتی
باید توجه داشته باشید که قیمت پیشنهادی برای یک محصول بر اساس هزینه‌های تمام شده محصول، هزینه‌های صادرات و کلیه عوارض مالیاتی و گمرکی و با توجه به قیمت کمیسیون نرخ‌گزاری انجام می‌شود.
تعیین قیمت قابل رقابت، که حاشیه سود مناسبی برای تولیدکننده داشته باشد، از اهمیت بالایی برخوردار است. برای تعیین قیمت کالای صادراتی خود می‌توانید از منابعی که آمار صادرات را ارائه می‌دهند استفاده کرده و با انجام تحقیقات کامل به قیمتی برسند که در عین رقابتی بودن، صادرکننده را متضرر نکند. در این زمینه، شرکت‌های ارائه دهنده خدمات صادراتی نیز می‌توانند کمک کنند.
- رعایت بسته‌بندی و استانداردها
زعفران ایران عمدتا به دو شکل فله و بسته‌بندی صادر می‌شود. زعفران فله به صورت نیم کیلویی یا یک کیلویی صادر می‌شود. این نوع زعفران عمدتاَ در کشورهای مقصد مجددا بسته‌بندی و صادر می‌شود. در مقابل، زعفران بسته‌بندی شده معمولا در بسته‌های 30 گرمی و با برند و نام مشخص صادر می‌شوند.
گواهی استاندارد از اداره استاندارد، گواهی بهداشت از سازمان غذا و دارو دو مجوز اصلی برای صادرات زعفران به ترکیه است. البته ممکن است خریدار علاوه بر این دو مجوز تقاضای گواهینامه بازرسی از یک شرکت بازرسی معتمد خود را نیز داشته باشد. در این موارد صادر کننده نمونه محصول خود را به شرکت بازرسی داده و پس از انجام آزمایش‌های لازم، گواهی صادره را به خریدار ارائه می‌دهد.
قوانین کامل صادرات زعفران به امارات را می‌توانید از وبسایت مک مپ مشاهده کنید.
کار با ابزارهای صادراتی، تحلیل اطلاعات تجاری، جلب اعتماد مشتریان خارجی، یافتن مشتری خارجی، فرایندهای عملیاتی صادرات
ویژه شرکت ها
روش‌های صادرات زعفران به ترکیه
با توجه به نزدیکی جغرافیایی ایران و ترکیه و وجود مرز زمینی، روش‌های صادرات زعفران به ترکیه از این قبیل است:
- صادرات چمدانی
- صادرات بسته‌بندی
- صادرات زعفران فله
صادرات چمدانی در اصطلاح همان حمل بار همراه مسافر است که به صورت قانونی برای هر مسافر تا 100 گرم زعفران است. با توجه به اختلاف قیمت زعفران در ایران و ترکیه، برخی مسافران با حمل بسته‌های زعفران در چمدان همراه خود تا سقف 100 گرم بخشی از نیاز بازار ترکیه را تامین می‌کنند! البته مشخص است که این روش جز شیوه‌های اصلی صادرات زعفران به ترکیه محسوب نمی‌شود. در این شیوه، طبیعتا نیاز به تشریفات گمرکی و پیمان‌سپاری برای بازگرداندن ارز نیست.
روش صادرات زعفران فله در چند سال اخیر ممنوع شده است. این ممنوعیت برای بازشناسایی این محصول ناب ایرانی است که به طلای سرخ مشهور است. اصلی‌ترین روش صادرات زعفران به ترکیه، شیوه صادرات زعفران بسته‌بندی شده است که هم از کیفیت محصول نمی‌کاهد و هم ارزش مادی و حقوقی آن حفظ می‌شود.
بیشتر بخوانید: راهنمای رفع تعهد ارزی
بزرگترین صادرکنندگان زعفران به ترکیه
در سال 2022 میلادی، کشور ایران بیشترین سهم واردات زعفران ترکیه (52.9%) را به خود اختصاص داده است. طبق آمار وب سایت ترید مپ، ایران در سال گذشته 175 هزار دلار زعفران به کشور ترکیه صادر کرده است. پس از ایران، افغانستان، اسپانیا، کویت و آمریکا به ترتیب سهمی از بازار فروش ترکیه را به خود اختصاص داده‌اند.
در جدول زیر ده کشور اول صادرکننده زعفران (HS کد 091020) به ترکیه بر طبق آمار ترید مپ در سال 2022 بررسی شده‌اند.
| کشور | ارزش صادرات در سال 2022 (هزار USD) | تراز تجاری در سال 2022 (هزار USD) | درصد سهم کشور در واردات ترکیه | درصد رشد سالانه صادرات بین سال‌های 2018 و 2022 |
|---|---|---|---|---|
| کل دنیا | 331 | 81- | 100 | 44 |
| ایران | 175 | 175- | 52.9 | 48 |
| افغانستان | 146 | 146- | 44.1 | |
| اسپانیا | 9 | 9- | 2.7 | |
| کویت | 69 | |||
| آمریکا | 62 | |||
| کانادا | 61 | |||
| آلمان | 13 | |||
| سوئد | 10 | |||
| امارات | 10 | |||
| فرانسه | 8 |
همانطور که در جدول بالا مشاهده می‌کنید، ترکیه بیشتر زعفران خود را از ایران تأمین می‌کند. اما با توجه به منفی بودن تراز تجاری کشورهای کویت، امریکا، کانادا و آلمان، مشخص می‌شود که این کشورها بیشتر از مقدار زعفرانی که به ترکیه صادر کرده باشند، از این کشور زعفران خریداری کرده‌اند. متأسفانه اطلاعات دقیق‌تری از مقدار صادرات این کشورها به ترکیه و درصد رشد صادرات زعفران این کشورها در دست نیست.
صادرات زعفران به ترکیه از ایران
متاسفانه آمار گمرک ایران و آمارهای رسمی جهانی از میزان صادرات زعفران ایران به ترکیه کمتر از مقدار واقعی آن است و علت آن بیشتر به صادرات چمدانی زعفران برمی‌گردد که در آمار رسمی قرار نمی‌گیرد.
طبق داده‌های سایت ترید مپ در سال 2022 حجم صادرات زعفران ایران به ترکیه در حدود 175 هزار دلار بوده است. بر اساس داده‌های همین سایت در سال‌های 2019 و 2020 و 2021 میلادی ارزش صادرات زعفران به ترکیه به ترتیب 186 ، 104 و 142 هزار دلار بوده است که این اعداد و ارقام بیانگر روند کاهشی و سپس افزایش میزان صادرات زعفران ایرانی به ترکیه در طی سه سال گذشته است.
با توجه به آمار و نتایج به دست آمده، اگرچه ایران در سال 2022 توانسته اولین صادر کننده زعفران به ترکیه باشد، اما با توجه به حجم صادرات کشور، که در حدود 155 میلیون دلار بوده است، ترکیه سهم کمی از میزان صادرات کشور را به خود اختصاص داده است.
صادرات چمدانی زعفران به ترکیه
صادرات چمدانی همان صادرات بار مسافری است. طبق قانون هر مسافر مجوز همراه داشتن حداکثر 100 گرم زعفران را با خود دارد. صادرات چمدانی زعفران به ترکیه، همانطور که اشاره شد جز صادرات رسمی کشور محسوب نمی شود و به همین دلیل، خارج کردن زعفران چمدانی نیاز به طی فرآیندهای صادراتی ندارد.
گاهی از این روش می‌توان برای بازاریابی و مقدمه‌ای برای صادرات رسمی بهره گرفت. در این شیوه شما به عنوان تولید کننده می‌توانید نمونه محصول خود را به صورت چمدانی حمل کرده و به صورت چهره به چهره به مصرف‌کننده در ترکیه تحویل دهید. در واقع، این روش می‌تواند تبلیغ کالای شما باشد تا در مراحل بعد با شناخت دقیق‌تر از نیاز مشتری و به صورت رسمی زعفران بیشتری صادرات کنید.
بیشتر بخوانید: صادرات چمدانی زعفران
قوانین صادرات زعفران ایران به ترکیه
بر اساس دستورالعمل اداره گمرک ایران، برای صدور زعفران باید اطلاعات مشخصی بر روی بسته‌بندی کالا درج شود. از جمله اینکه درج مشخصات کامل محصول و شرکت بسته‌بندی کننده، تاریخ تولید و تاریخ انقضاء محصول. رعایت قوانین و ضوابط اداره استاندارد ملی ایران در بسته‌بندی الزامی است.
صادرات زعفران در ایران مشمول عوارض گمرکی نمی‌باشد اما در ترکیه مشمول تعرفه ورودی خواهد شد. استاندارد زعفران با کیفیت در ایران و جهان بر اساس دستورالعمل ISO 3632-1 سنجیده می‌شود.
قوانین و مقررات در مقصد
برای صادرات زعفران به ترکیه در مقصد نیز علاوه بر مقررات گمرک ترکیه، به اسناد و مدارکی نیاز است که در اینجا به بخشی از آن اشاره می‌کنیم. بدیهی است در صورتی که بخواهید به صورت جدی به عرصه صادرات زعفران به ترکیه وارد شوید به اطلاعات دقیق‌تری نیاز دارید که می‌توانید از وبسایت مک مپ به آن دست پیدا کنید.
بیشتر بخوانید: راهنمای صادرات زعفران – شرایط صادرات، بازارهای هدف و رقبا
استانداردهای و مجوزهای لازم برای زعفران
علاوه بر اسناد و مدارک عمومی برای صادرات انواع کالا، مانند داشتن کارت بازرگانی و همین طور مجوز نهایی صادرات، چند مجوز اصلی دیگر نیز برای صادرات زعفران نیاز است که عبارتند از:
- گواهی بهداشت
- گواهی استاندارد
- گواهی مبدا که برای صادرات زعفران و هر نوع کالا به ترکیه ضروری است.
یکی دیگر از شرایط صادرات زعفران به ترکیه اظهار کالا در گمرک است. ثبت اطلاعات زعفران صادراتی به ترکیه شامل اطلاعاتی مانند مشخصات صادرکننده، مشتری، کشور مبدا، کشور مقصد و غیره می‌شود. همچنین، همانطور که پیشتر اشاره شد، ضروری است گواهینامه ایزو 3632 اخذ شود.
در صورت درخواست مشتری، صادر کننده ممکن است ملزم به ارائه مدارک بازرسی و همینطور گواهی قرنطینه و پرواربندی گیاه نیز باشد.
روش‌های حمل زعفران صادراتی
به طور کلی صادرات کالا از گمرک ایران به سه روش دریایی، هوایی و زمینی انجام می‌شود. با توجه به مرز زمینی مشترک و همسایه بودن دو کشور، صادرات زعفران ایران به ترکیه عمدتا از طریق هوایی و به صورت کارگو انجام می‌شود. بر اساس داده‌های اداره گمرک ایران در سال 1400 ، صادرات زعفران ایران به ترکیه از گمرک‌های فرودگاه امام، مشهد، غرب تهران و بیرجند صورت گرفته است.
البته ممکن است بخشی از زعفران ایران به صورت زمینی نیز به ترکیه صادر شود.
بیشتر بخوانید: روش‌های حمل و نقل و لجستیک در صادرات
تعرفه صادرات زعفران به ترکیه
تعیین تعرفه صادرات زعفران به کشور ترکیه شامل دو بخش می‌باشد:
- عوارض صادرات که مربوط به گمرک ایران می‌شود.
- تعرفه صادرات که توسط گمرک ترکیه دریافت می شود.
در حال حاضر عوارض صادرات زعفران به خارج از کشور صفر است. این تصمیم به منظور تشویق به صدور کالاهای ایران اتخاذ شده است. اما تعرفه واردات زعفران به ترکیه در سال 2023 به اندازه 25 درصد از ارزش کالای صادراتی است که در مقایسه با دو رقیب اصلی صادرکننده زعفران به ترکیه یعنی افغانستان و اسپانیا به مقدار 5 درصد کمتر است و این یک برتری به صادرکنندگان ایرانی می‌دهد که بتوانند کالای خود را با قیمت کمتری نسبت به رقبا بفروشند. به این وسیله و با ارائه زعفران با کیفیت حتی می‌توان رقبا را از میدان به در کرد و سهم بیشتری از بازار را در دست گرفت.
سود صادرات زعفران به کشور ترکیه
بسیاری از تولیدکنندگان مایلند بدانند در صورت صادرات محصول خود به ترکیه چه میزان ارزش افزوده یا به عبارت ساده‌تر سود به دست خواهند آورد. در این مورد باید توجه کنید که به صورت دقیق نمی‌توان یک عدد مشخصی را تعیین کرد. سود صادرات زعفران به ترکیه وابسته به عوامل مختلفی است؛ کیفیت و نوع زعفران، میزان عرضه و تقاضا، شرایط بازار، نرخ ارز، نوع توافق با مشتری، شیوه بسته‌بندی و حمل‌ونقل از جمله مواردی است که در تعیین سود صادرات زعفران دخیل هستند.
خریداران زعفران ایران در ترکیه
بررسی بازار مصرف ترکیه نشان می‌دهد، بسیاری از تجار و شرکت‌های ترکیه‌ای به دنبال خرید زعفران ناب ایرانی هستند. با وجود تمام این مزایا، که در طول محتوا به آن ذکر شده، برای صادرات زعفران به ترکیه لازم است شرایط بازار و رقابت با سایر کشورها به خوبی سنجیده و بررسی شوند. بسیاری از شرکت‌های مهم ترکیه‌ای به دنبال تامین زعفران از دیگر بازارهای جهانی هستند که این مساله می‌تواند چالش بزرگی بر سر تجار و صادرکنندگان ایرانی باشد.
معمولا لیست تجار و مشتری‌های ترکی که به دنبال خرید زعفران ایرانی هستند، توسط بسیاری از وب‌سایت‌های مرتبط با امور صادراتی به فروش می‌رسد و شما می‌توانید با مراجعه به این وب‌سایت‌ها، به راحتی به مشتری‌های مطمئنی دسترسی پیدا کنید.
جمع بندی
زعفران یکی از مهمترین محصولات صادراتی ایران است که شهرت جهانی دارد. ترکیه یکی از مقاصد مهم صادراتی ایران است که اشتراکات فرهنگی و وجود مرز زمینی، صادرات زعفران به ترکیه را بسیار سهل و ممکن می‌سازد به طوری که حتی با روش حمل چمدانی نیز می‌توان مقدار قابل توجهی از این محصول را به ترکیه ارسال نمود. با وجود تمام این مزایا، مسائل مختلفی از جمله رقابت با سایر کشورها در بازار جهانی، تحریم‌های اقتصادی و سیاسی و تغییرات نرخ ارز از مهمترین چالش‌هایی هستند که ممکن است تجار و تامین‌کنندگان ایرانی با آن درگیر باشند.
از شما دعوت می‌کنیم چنانچه در زمینه نحوه صادرات زعفران به ترکیه یا سایر کشورهای همسایه تجربیاتی دارید، تجربه ارزشمند خود را با ما به اشتراک بگذارید.
