دولت ایران برای جبران محدودیت‌های ارزی ناشی از تحریم‌ها، صادرکنندگان را ملزم کرده تا سود حاصل از صادرات خود را به چرخه اقتصادی کشور بازگردانند. بخشنامه رفع تعهد ارزی به همین منظور به تصویب رسید و تغییرات آن سالانه به اطلاع صادرکنندگان می‌رسد.
از سوی دیگر توسعه صادرات علاوه بر اینکه با افزایش اشتغال، افزایش فعالیت‌های اقتصاد ملی، افزایش درآمدهای مالیاتی و ارزی به نفع دولت است، یکی از بهترین روش‌های کسب درآمد پایدار برای شرکتهای کوچک و متوسط نیز به حساب می‌آید.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی و وزارت صنعت و معدن و تجارت با هماهنگی یکدیگر سامانه‌‌ای تحت عنوان سامانه نیما با هدف یکپارچه سازی معاملات ارزی به راه انداختند تا خرید و فروش ارز در آنجا ساده‌تر انجام شود. با این حال همچنان صادرکنندگان در این مسیر سردرگم هستند و به دلیل شفاف نبودن بسیاری از قوانین، مشکلات زیادی برای رفع تعهد ارزی این عزیزان ایجاد شده. به همین منظور این پست برای علاقه‌مندان آماده شده است.
روش‌های مختلف برای رفع تعهد ارزی
برای رفع تعهدات ارزی، صادرکنندگان می‌توانند یک یا چند روش از روش‌های تعیین شده را انتخاب کنند:
1- فروش ارز حاصل از صادرات در سامانه نیما
«سامانه نظام یکپارچه معاملات ارزی» که به اختصار سامانه نیما نامیده می‌شود بستری برای خرید و فروش قانونی ارز توسط صادرکنندگان و واردکنندگان محسوب می‌شود که البته بدون شک صرافی‌ها نیز در این سامانه نقش پررنگی ایفا می‌کنند.
صادرکنندگان می‌توانند برای فروش ارز به سامانه جامع تجارت به نشانی ntsw.ir مراجعه کرده و درخواستشان را به همراه مبلغ و مقدار ارز موجود ثبت کنند. ویدئوی کوتاه زیر نحوه ثبت نام در سامانه جامع تجارت را نشان می‌دهد.
واردکنندگان نیز در این سامانه برای خرید ارز وارد شده و مبلغ و مقدار ارز مورد نیازشان را ثبت می‌کنند. واردکنندگان می‌توانند ارز مورد نیاز خود را از میان ارزهای ارائه شده توسط صادرکنندگان یا صرافی‌ها خریداری کنند. ارز ارائه شده توسط صادرکنندگان نیز ممکن است از سوی واردکنندگان یا صرافی‌ها خریداری شود.
در واقع سامانه نیما به عنوان حلقه اتصال‌دهنده بین صرافی‌ها و بازرگانان، رقابت سالمی میان صرافان به وجود آورده است.
بیشتر بخوانید: در مورد سامانه نیما و نحوه فروش ارز در آن بیشتر بدانید
البته قوانین خرید و فروش ارز در سامانه نیما نیز محدودیت هایی را مشخص کرده. طبق جدیدترین آپدیت ها، صرافی ها می توانند نهایتا 10 هزار یورو یا معادل آن را به صورت اسکناس از اشخاص حقیقی یا حقوقی خریداری کرده و ارز تأمین شده از این منبع را به اشخاص حقوقی مقیم و حقیقی ایرانی بالای 18 سال بفروشند و هر یکی از این اشخاص حقیقی یا حقوقی در هر سال تنها یک بار و تا سقف 5 هزار یورو مجاز است از این خدمات استفاده کند.
خرید ارز تا سقف 10 هزار یورو یا معادل آن تنها از طریق سامانه سنا تحت سرفصل «تأمین نیازهای ضروری» و بیش از این مبلغ، با ارائه اظهار نامه به باجه های رسمی بانک ملی ایران امکان پذیر است.
در همین راستا، متقاضیان می توانند ارز مورد نیاز خود را تا سقف 5 هزار یورو یا معادل آن به صورت اسکناس از پنج بانک دولتی ملی، ملت، تجارت، سپه و صادرات خریداری کنند.
2- واردات در مقابل صادرات خود و شرکتهای هم گروه
از مثال‌های این مورد می‌توان به پیله وران اشاره کرد که بعد از خارج کردن کالا از کشور با هدف صادرات، دوباره هنگام بازگشت کالایی با خود به داخل می‌آورند و در واقع واردات انجام می‌شود.
چنانچه مقدار صادارت و واردات با هم برابر باشد، نیازی به رفع تعهد ارزی نخواهد بود؛ اما در صورتی که مقدار صادرات بیشتر از واردات باشد باید نسبت به رفع تعهد برای مازاد صادرات اقدام شود. در ضمن توجه داشته باشید که مقدار وارداتی که می‌تواند به عنوان رفع تعهد ارزی استفاده شود سقف مشخصی دارد که با توجه به امتیاز هر شخص حقیقی یا حقوقی متفاوت خواهد بود. ویدئوی زیر به شما نشان می‌دهد چطور از میزان سقف واردات خود مطلع شوید و شاخص های امتیاز برای سقف واردات چیست.
3- واگذاری ارز حاصل از صادرات به دیگران
4- تهاتر کالا به کالا
مشتریان خود را شناسایی کنید
ما فهرستی از مشتریان محصول شما را در بازارهای هدفتان تهیه کرده و در اختیارتان قرار می‌دهیم.5- فروش ارز به صورت اسکناس به بانک مرکزی و موسسه اعتباری و صرافی
به گزارش ایلنا، بر اساس دستورالعمل سازمان توسعه تجارت از تاریخ دوم بهمن ۱۴۰۱ صادرکننده پس از طی تشریفات گمرکی می‌تواند اسکناس حاصل از صادرات را تحویل شعب بانک ملی مستقر در مبادی ورودی دهد.
در مقابل، بانک ملی معادل ریالی اسکناس تحویلی را بر اساس نرخ خرید اسکناس مندرج در تابلوی صرافی ملی ایران محاسبه و نسبت به تحویل رسید آن (به نام صادرکننده یا صادرکنندگان) اقدام می‌کند.
در این صورت رفع تعهد از سوی بانک ملی صورت خواهد گرفت.
حتی صادرکنندگانی که پیش از اجرای این بخشنامه اقدام به ورود اسکناس به داخل کشور کرده‌اند نیز می‌توانند از این روش برای رفع تعهد خود اقدام نمایند.
6- بازپرداخت تسهیلات ارزی اعطایی
نحوه رفع تعهد ارزی طبق بخشنامه سال 1401
بخشنامه رفع تعهد ارزی واردات بانک مرکزی برای سال ۱۴۰1 نیز مانند سالهای پیش در ابتدای امسال به تصویب رسیده و به اطلاع عموم رسید.
اما از آنجا که عده از از بازرگانان هنوز رفعه تعهد ارزی مربوط به سال های پیش را انجام نداده‌اند، از سال 1397 شروع می‌کنیم تا به نحوه رفع تعهد ارزی تجارت‌های جدیدتر برسیم.
بیشتر بخوانید: روش های پیدا کردن مشتری خارجی را می شناسید؟
نحوه رفع تعهدات ارزی صادرات سال 1397
طبق این بخشنامه صادرکنندگانی که در بازه زمانی ۲۲ فروردین ۹۷ الی ۱۶ مرداد ۹۷ فعالیت تجاری داشته‌‌اند باید مستندات فروش ریالی خود را به همراه درخواست مکتوب به دبیرخانه کمیته اقدام ارزی ارائه دهند.
صادرکنندگان علاوه بر مستندات ارز حاصل از صادرات کالا باید پروانه صادراتی سال ۹۷ را نیز به همراه داشته باشند. این کمیته نیز با بررسی و ثبت اطلاعات در سامانه جامع تجارت، برای اجرای قوانین و شروط کمیته توسط صادرکننده مهلت تعیین کرده و بعد از انجام اقدامات لازم از سوی صادرکننده، تعهدات ارزی وی را رفع خواهد کرد.
در این سال یکی از روش های رفع تعهد ارزی «پرداخت بدهی‌های ارزی و فروش ارز در سامانه سنا به شرط ارائه اظهارنامه ورود ارز» بود و صرافی‌ها موظف به ثبت معاملات روزانه خود در سامانه سنا بودند. اما در بخشنامه جدید سال 1401، این روش به کلی حذف شد.
نحوه رفع تعهدات ارزی صادرات سالهای ۱۳۹۸ الی ۱۴۰۰
صادرکنندگان سال ۹۸ تنها تا پایان تیر ماه ۱۴۰۰ مهلت دارند تا تکلیف مالیاتی خود را مشخص نمایند. مهلت صادرکنندگان سال ۹۹ نیز تا پایان شهریور ماه ۱۴۰۰ تعیین شده است. برای رفع تعهدات ارزی صادرکنندگان 1400 نیز تا پایان سال 1401 وقت داده شده.
نحوه رفع تعهد ارزی در سامانه جامع تجارت، برگرداندن ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی است که می‌تواند به یکی از روش‌های زیر انجام پذیرد:
- فروش ارز حاصل از صادرات به صورت حواله در سامانه نیما
- واردات در مقابل صادرات
- واگذاری ارز حاصل از صادرات به غیر
- پرداخت بدهی تسهیلات ارزی دریافتی از شبکه بانکی، صندوق توسعه ملی، حساب ذخیره ارزی و فاینانس
- فروش ارز حاصل از صادرات به صورت اسکناس به بانک‌ها با رعایت مقررات
تا پیش از سال 1401، امکان خرید ارز حاصل از صادرات توسط صرافی های مشخص، جهت رفع تعهد ارزی صادرکنندگان امکان پذیر بود اما از این سال، خرید ارز از صادرکنندگان برای صرافی ها ممنوع اعلام شد.
نحوه رفع تعهدات ارزی سال 1401
در بخشنامه سال 1401 برگشت صددرصد ارز حاصل از صادرات الزام شده است.
ما مشتریان شما را در بازارهای هدف شناسایی کرده و فهرستی از اطلاعات ایشان در اختیارتان قرار می‌دهیم.
استثنائات رفع تعهد ارزی برای برخی کالاها
در میان تمام کالاهایی که از کشور خارج می‌شوند، برخی انواع آن از رفع تعهد ارزی معافند و مشمول این قوانین نمی‌شوند که شرح آن در ادامه خواهد آمد.
1- استثنائات صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی
کمیته اقدام ارزی برای صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی یکسری استثنائات در تعهدات ارزی در نظر گرفته است. این استثنائات عبارتند از:
- این صادرکنندگان باید به تأیید کمیته ماده ۱۹ رسیده و احراز اهلیت و اعتبار سنجی شوند.
- این صادرکنندگان فقط به اندازه سقف تعیین شده توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت امکان فروش ارز در سامانه نیما را دارند.
- این صادرکنندگان موظف‌‌اند ۱۰٪ مبلغ کل قرارداد را (بر اساس وضعیت مورد تأیید کارفرما و کمیته ماده ۱۹) برگردانند.
2- استثناء برای پیله وران و تعاونی‌های مرزنشین
با توجه به اینکه برای پیله وران و تعاونی‌های مرزنشین سهمیه واردات تعیین شده است، ممکن است این سوال مطرح شود که با وجود واردات صورت گرفته توسط این صادرکنندگان، رفع تعهد ارزی به چه صورت خواهد بود؟
کمیته ماده ۲ مشخص کرده که این دسته از صادرکنندگان باید برای مازاد صادرات انجام شده نسبت به سقف واردات برای تعهد ارزی اقدام کنند. به عبارت دیگر چنانچه فقط به اندازه واردات خود صادرات داشته باشند مشمول تعهد ارزی نخواهند شد که البته مقدار واردات نیز سقف مشخصی دارد که در در قسمت «واردات در برابر صادرات» توضیح داده شد.
ویدئوی زیر، ثبت آماری پیله وران را در سامانه تجارت نشان می‌دهد.
3- رفع تعهد ارزی برای کالاهای تستی یا تعمیراتی
در برخی صنایع و گاهی اوقات پیش می‌آید که کالاهایی تنها با هدف تست و آزمون به کشور مقصد ارسال می‌شوند و فقط در صورت اخذ تأییدیه از مقصد، قرارداد شروع خواهد شد. با اینکه این نوع کالاها به کشور بازگشت داده نمی‌شوند مشمول تعهد ارزی نخواهند شد. همچنین اگر کالایی با هدف تعمیر از کشور خارج شود و به دلیل عدم قابلیت تعمیر یا هر دلیل دیگری به کشور بازنگردد، مشمول تعهد ارزی نمی‌شود.
در آخرین بخشنامه توسعه تجارت ایران، به تاریخ 1401/26/10 آمده است، محدودیت های تجاری ناشی از عدم ایفای تعهدات ارزی این دسته از کالاها، با تأیید وزارتخانه یا دستگاه اجرایی مربوطه تا پایان خرداد 1402 اعمال نخواهد شد.
مهلت رفع تعهد ارزی سال 1401
طبق آیین نامه اجرایی رفع تعهدات ارزی موضوع تبصره ۶ بند خ ماده ۲ مکرر قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، مهلت برگشت ارز حاصل از صادرات چهار ماه از صدور پروانه گمرکی تعیین شده است.
توجه داشته باشید طبق این آیین نامه، افزایش یا کاهش مهلت رفع تعهد ارزی بر اساس جدول تنظیمی صمت و با تأیید کارگروه و متناسب با عوامل زیرتعیین می شود:
- نوع کالا
- مقصد کالا
- رتبه و اعتبار صادرکننده/ زمان دریافت ارز بر اساس الگوی فروش صادرکننده خریدار خارجی / رتبه اعتباری صادرکننده
در ضمن تمدید مهلت حداکثر سه ماه است.
در صورت عدم رفع تعهد ارزی چه اتفاقی خواهد افتاد؟
در بخشنامه مصوب کمیته ماده ۲، در صورتی که صادرکنندگان ارز حاصل از صادرات را به طرق یاد شده به چرخه اقتصادی کشور بازنگردانند، با عدم ارائه خدمات از سوی دستگاه‌های دولتی مواجه خواهند شد؛ به عبارت دیگر در این صورت دولت نسبت به تعهدات ذکر شده در بسته سیاستی مسئولیتی نخواهد داشت.
این تعهدات عبارتند از:
- صدرو هرگونه مجوز صادرات و واردات از جمله کارت بازرگانی، بیمه نامه، ضمانت‌نامه‌های صادراتی، بارنامه‌های داخلی و خارجی و…
- حق استرداد حقوق و عوارض گمرکی، خدمات بندری و تسهیلات مرتبط
- استفاده از خدماتی چون مسیر سبز، اعتبار ضمانت‌ها و…
- معافیت‌ها و مشوق‌های مالیاتی
- دریافت خدمات از صرافی‌ها در خارج از کشور چه به صورت مستقیم و چه غیرمستقیم
در آخرین به روزرسانی، اعمال محدودیت های حاصل از عدم برگشت ارز صادراتی حداقل به میزان 60 درصد تعهدات صادراتی تعیین شده و مهلت برگشت ارز حاصل از صادرات دارو، یکسال از زمان صدور پروانه صادراتی؛ فرش، یک سال؛ و صنایع دستی، شش ماه تعیین شده است.
نظرات، پیشنهادات و نقد شما عزیزان به مقالات سولوتیس، راه ما را برای ارائه اطلاعات مفیدتر به شما بازخواهد کرد. از بخش دیدگاه‌ها با ما در ارتباط باشید.
دیدگاه (16)
سلام وقت بخير من ميخواستم به تازگي با كارت بازرگاني خودم صادرات انجام بدم مني كه پول به اسم خودم از طريق صرافي به داخل كشور برگردانده ميشود بايد بازم تعهد ارزي داشته باشم ؟
سلام، وقت شما هم بخیر. در صورتی که صادرات به صورت رسمی (قانونی) انجام شده باشه، در هر حالت باید تعهد ارزی رفع بشه، چه صادرات با کارت بازرگانی شخص حقیقی صورت گرفته بشه و چه با کارت بازرگانی حقوقی، فرقی نداره.
سلام.در خصوص واگذاری ارز حاصل از صادرات به غیر بیشتر توضیح میدهید لطفا
سلام جناب قاسمی عزیز، شما میتونید ارز حاصل از صادرات رو به صرافان یا واردکنندگان واگذار کنید تا از اون برای واردات کالا استفاده کنند. چنانچه خودتون کسی رو در این زمینه میشناسید باید اطلاعاتتونو با هم رد و بدل کنید و در سامانه سنا و نیما اطلاعات یکدیگر را ثبت کنید و انتقال رو انجام بدید. چنانچه کسی رو نمیشناسید هم میتونید مبلغ و اطلاعات خودتون رو در همون سامانه ثبت کنید تا سامانه خودش فردی رو به شما معرفی کنه.
سلام. خسته نباشید من با کارت پیله وری 21 هزار دلار صادرات کردم و 19 هزار دلار واردات داشتم رفع تعهد ارزی باید بدم
سلام دوست عزیز، از اونجا که شما کارت پیله وری دارید ممکن هست شرایط خاصی رو براتون در نظر گرفته باشند و برای اطمینان بیشتر باید به اتاق بازرگانی استان خودتون مراجعه کنید ولی در کل 90 درصد از ارزش صادرات باید واردات داشت که با توجه به حجم واردات شما به احتمال زیاد نیازی به رفع تعهد ارزی نباشه اما احتمالا باید اطلاعات تجارتتون ثبت بشه؛ بنابراین حتما روند تجاری اون از طریق اتاق بازرگانی استان طی بشه.
ما کالایی رو صادر کردیم تا چه زمانی فرصت داریم ارز حاصل از صادراتش رو رفع تعهد کنیم?
به عنوان یگ کارخانه تولیدی….
سلام دوست عزیز، به طور معمول مهلت رفع تعهد ارزی برای صادرات هر سال تا پایان همان سال در نظر گرفته می‌شود.
سلام و عرض ادب نامه شماره 00/246301 مورخ 1400/08/26 در خصوص قیمت مبنای پایه دلار صادراتی شرکت های پتروشیمی توسط اداره کل بین الملل بانک مرکزی امکان دسترسی وجود داد؟
سلام جناب محمدیان، بانک مرکزی بخشنامه ها و قوانین و مقررات مربوطه رو در سایت خودش به نشانی cbi.ir قرار میده. میتونید مراجعه کنید.
سلام در مورد رفع تعهد ارزی صادرات خدمات بازاریابی چه مهلتی داره و فقط عرضه در سامانه کفایت داره؟
سلام جناب واعظ،
طبق جدیدترین بخشنامه مهلت برگشت ارز حاصل از صادرات چهار ماه از صدور پروانه گمرکی هست. اگر این مهلت بگذره شما همچنان باید رفع تعهد رو انجام بدید ولی در کنارش عواقبی مثل برداشته شدن معافیت های مالیاتی و اونچه در مقاله آورده شد رو در پی داره.
و بله فقط تو سامانه ثبت کنید کفایت می کنه.
سلام
برای شرکتهای تولیدی که دارای کارت بازرگانی هستند و صادرات محصولات کشاورزی در سالهای 99 و 1401 بصورت ریالی انجام داده اند چگونه باید رفع تعهد ارزی نمایند؟
سلام بابک عزیز،
رفع تعهد ارزی برای همه نوع صادراتی به همون صورتی هست که تو مقاله خدمتتون عرض کردیم، برای صادرکنندگان محصولات کشاورزی دارای کارت بازرگانی هم به همون صورت هست.
سلام
در سال ۱۴۰۰ مازاد بر تعهد ایجاد شده ارز در یارانه ارائه کردیم و در سال ۱۴۰۱ هنوز اقدامی برای رفعه تعداد انجام نشده آیا میزان تعهد ما برای رفع تعهد تجمیع سنوات خواهد بود یا به تفکیک
سلام. مبلغی که باید رفع تعهد بشه در سامانه جامع تجارت ذکر میشه