صادرات میوه به سایر کشورها از جمله پرسودترین و همچنین پیچیده‌ترین فعالیت‌هایی است که اجرای درست آن مراحل متفاوتی دارد. کشور ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب و همچنین تنوع فصلی گزینه بسیار مناسبی برای کشت و پرورش انواع میوه‌ها به شمار می‌رود. از این رو صادرات میوه از ایران به سایر کشورها یکی از مناسب‌ترین و مطلوب‌ترین راه‌ها ارزآور در ایران به حساب خواهد آمد. در این مقاله به بررسی مراحل مختلف صادرات میوه و همچنین قوانین، مدارک و میزان صادرات میوه از ایران به سایر کشورها خواهیم پرداخت.
اطلاعات محصول
میوه‌ها از انواع متنوع محصولات کشاورزی به شمار می‌روند که با HS کد 08 شناخته می‌شوند. کشور ایران یکی از کشورهای صادرکننده این محصولات بوده که بر اساس اطلاعات ثبت شده در تریدمپ، 0.4 درصد از صادرات جهانی این محصولات را به خود اختصاص می‌دهد. میوه‌های صادراتی را اغلب به صورت تازه و یا خشک شده و یا به صورت کنسانتره، کمپوت و یا پوره به سایر کشورها ارسال می‌کنند. در اکثر نقاط کشور ایران به دلیل آب و هوای بسیار مطلوب و چهار فصلی که دارند، امکان کشت و پرورش میوه وجود دارد. علاوه بر این بسیاری دیگر از کشورهایی همچون آمریکا، اسپانیا، مکزیک، شیلی، هلند و تایلند نیز از صادرکنندگان این محصولات به شمار می‌روند.
مراحل صادرات میوه چیست؟
همانطور که قبلا نیز بیان شد، صادرات میوه دارای مراحلی بسیار مهم و نظام‌مند است. تجار و صادرکنندگانی که در این زمینه فعالیت می‌کنند باید از با دقت و توجه کامل از تک تک این مراحل عبور کنند. صادرات انواع مختلف میوه به سایر کشورها بر اساس برنامه‌ریزی دقیق و همچنین متناسب با شرایط صادرات میوه و شرایط اقتصادی بازار مبدا و مقصد پیش برود. در واقع بی‌برنامه بودن و بی توجهی به هر یک از مراحل صادرات محصول، بودن شک دردسرساز خواهد بود. در ادامه مراحل صادرات انواع میوه ذکر شده است.
انجام تحقیقات بازار
شناسایی، تحلیل و بررسی بازار مورد نظر و همچنین بررسی رفتار مصرف‌کنندگان بازار هدف یکی از مهمترین و اساسی‌ترین مراحل صادرات کالا و محصول به سایر کشورها به شمار می‌رود. ما در صفحه «تحقیق بازارهای صادراتی و انتخاب بازار هدف» توضیح مختصری در این خصوص نوشتیم که می‌تواند راهگشا باشد.
یافتن مشتری
پس از انجام تحقیقات و بررسی‌های دقیق درباره‌ی بازار هدف، اکنون نوبت به پیدا کردن مشتری برای محصولات خود فرا رسیده است. برای پیدا کردن مشتری می‌توانید از روش‌های مختلفی استفاده کنید. شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی و آشنایی با خریداران محصول یکی از راه‌های مشتری‌یابی به شمار می‌رود. برای این مرحله دو مقاله «معرفی 17 سایت برای پیدا کردن مشتری» و «روش‌های پیدا کردن مشتری خارجی» را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
عقد قرارداد
پس از یافتن مشتری و ارسال پیشنهاد مناسب برای آنان، نوبت به عقد قرارداد بین شما و مشتریان می‌رسد. در زمان عقد قرارداد باید به نکات بسیار مهمی توجه داشته باشید. در متن قرارداد باید مشخصات دقیقی از صادرکننده و خریدار، نوع محصول صادراتی، میزان محصول، روش حمل و نقل و مبلغ مورد توافق (و همچنین مبلغ پیش پرداخت) را ذکر کنید. پس از دریافت پیش پرداخت نوبت باید نسبت به آماده‌سازی محصول اقدام کنید.
انجام تشریفات گمرکی
انجام تشریفات گمرکی نیز از دیگر مراحل مهم و ضروری صادرات میوه به شمار می‌رود. در این مرحله نیاز است که تمامی هزینه‌ها، مدارک و مجوزهای مورد نیاز گمرک را آماده کرده و به گمرک ارائه دهید. پس از انجام این امورات می‌توانید نسبت به ارسال بار خود به کشور مقصد و دریافت وجه کامل خود اقدام کنید. توصیه می‌شود که سند مورد نیاز برای تحویل بار در مقصد را پس از ارسال کالا و دریافت وجه ارسال کنید. فراموش نکنید که به منظور انجام پیشنهادات و در نتیجه تجارت‌های بعدی، ارتباط خود با مشتریان را حفظ کنید.
بیشتر بخوانید: نقل و انتقالات ارزی را چگونه انجام دهیم؟
بزرگترین صادرکنندگان میوه در دنیا
بر اساس آمار و اطلاعات ثبت شده در سایت سازمان تجارت جهانی، از جمله بزرگترین و مهمترین صادرکنندگان میوه می‌توان به موارد ذکر شده در جدول زیر اشاره کرد:
| کشور | ارزش صادرات در سال 2022 (هزار USD) | تراز تجاری در سال 2022 (هزار USD) | حجم صادر شده در سال 2022 (تن) | درصد رشد سالانه صادرات بین سال‌های 2018 تا 2022 |
|---|---|---|---|---|
| کل جهان | 136.183.941 | 13.578.590- | 4 | |
| ایالات متحده آمریکا | 14.756.429 | 9.364.248- | 0 | |
| اسپانیا | 10.189.525 | 6.342.628 | 2 | |
| مکزیک | 9.216.603 | 7.708.735 | 8 | |
| شیلی | 8.029.362 | 7.703.365 | 8 | |
| هلند | 7.409.425 | 490.086- | 3 | |
| تایلند | 5.662.313 | 4.373.329 | 21 | |
| چین | 5.480.918 | 11.156.499- | 1 | |
| ترکیه | 4.943.693 | 3.870.115 | 6 | |
| پرو | 4.699.578 | 4.582.057 | 13 | |
| ویتنام | 4.633.404 | 1.829.677 | 5 |
همانطور که در جدول فوق مشاهده می‌کنید آمریکا یکی از بزرگترین صادرکنندگان میوه در سراسر جهان به شمار می‌رود. این کشور به تنهایی 14.756.429 هزار USD (دلار امریکا) از صادرات این محصولات را به خود اختصاص داده است. پس از آن کشورهای اسپانیا و مکزیک در رده‌های دوم و سوم صادرات میوه قرار دارند.
نقشه بالا نشان دهنده بزرگترین صادرکنندگان میوه (HS code:08) در جهان است. کشورهایی که با رنگ قرمز نشان داده شده‌اند (آمریکا و اسپانیا) از ارزش صادراتی بیش از 7 هزار USD برخوردار بوده و کشورهایی که به رنگ نارنجی نشان داده شده‌اند (چین، ترکیه و پرو) دارای ارزش صادراتی بین 2 تا 7 هزار USD هستند.
بزرگترین واردکنندگان میوه در دنیا
بر اساس آمار و اطلاعات به ثبت رسیده در سازمان تجارت جهانی از جمله کشورهای مهم و بزرگ واردکننده میوه و محصولات حاصل از آن می‌توان به جدول زیر اشاره کرد:
| کشور | ارزش واردات در سال 2022 (هزار USD) | تراز تجاری در سال 2022 (هزار USD) | حجم وارد شده در سال 2022 (تن) | درصد رشد سالانه واردات بین سال‌های 2018 تا 2022 |
|---|---|---|---|---|
| کل جهان | 145.366.282 | 12.131.203- | 4 | |
| ایالات متحده آمریکا | 24.120.677 | 9.364.248 | 6 | |
| چین | 16.637.417 | 11.156.499- | 17 | |
| آلمان | 11.267.785 | 9.180.527- | 2 | |
| هلند | 7.899.511 | 490.086- | 3 | |
| فرانسه | 6.321.833 | 4.605.443- | 3 | |
| بریتانیا | 6.087.438 | 5.949.929- | 1- | |
| کانادا | 5.600.676 | 4.655.326- | 5 | |
| روسیه | 4.417.706 | 4.129.360- | 5 | |
| ایتالیا | 4.095.078 | 357.764 | 3 | |
| اسپانیا | 3.846.897 | 6.342.628 | 3 |
بر اساس اطلاعات جدول فوق کشور آمریکا علاوه بر این که یکی از بزرگترین صادرکنندگان این محصولات به شمار می‌رود، یکی از بزرگترین واردکنندگان نیز هست. این کشور 16.6 درصد از واردات جهانی میوه را به خود اختصاص داده است. پس از آن کشور چین با 11.4 درصد و آلمان با 7.8 درصد در رتبه دوم و سوم قرار دارند.
در نقشه بالا کشورهایی که به رنگ قرمز نشان داده شده‌اند از ارزش وارداتی بیش از 12 هزار USD و کشورهایی که با رنگ نارنجی نشان داده شده‌اند از ارزش وارداتی بین 4 تا 12 هزار USD برخوردار هستند.
میزان صادرات میوه ایران
کشور ایران دارای آب و هوایی بسیار مطلوب و چهار فصل است. به همین دلیل محل بسیار مناسبی برای کشت و پرورش انواع و اقسام میوه به شمار می‌رود. میوه‌های تولید شده در کشور ایران از نظر تنوع و کیفیت از جایگاه بسیار مناسب و مطلوبی برخوردار هستند. از این‌رو فرصت صادراتی بسیار خوبی را برای صادرکنندگان میوه فراهم آورده است. بر اساس گزاشات ثبت شده توسط سازمان گمرک، بیشترین میوه‌های صادراتی ایران شامل سیب درختی، خیار، مرکبات، انار، انگور و هندوانه است. کشورهای همسایه به ویژه کشورهای عرب زبان منطقه همچون عراق، دبی، قطر، کویت و عمان از عمده‌ترین واردکنندگان میوه‌های ایرانی به شمار می‌روند. به طور کلی ارزش صادرات ایران در سال 2022 برای HS کد 08 برابر با 556.050 هزار USD بوده است. که از ایرن میزان 97.067 هزار USD آن به کشور ترکیه، 90.659 هزار USD آن به آلمان و 88.282 هزار USD آن به چین صادر شده است.
ارزش صادرات محصول توسط ایران در سال 2017 برابر با 2.259.891 دلار، این میزان در سال 2018 کاهش یافته و به 1.718.813 دلار رسید. در سال 2019 و 2020 مجددا روند رو به افزایشی داشته و به ترتیب به 2.394.023 دلار و 2.919.855 دلار رسید. این میزان در سال 2021 برابر با 2.356.853 دلار بوده است. همانطور که مشاهده می‌کنید این مقادیر از سال 2018 تا 2020 افزایشی بوده و در سال 2021 مجددا به میزان اندکی کاهش یافته است.
صادرات میوه به دبی
دبی یکی از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به شمار می‌رود که از آب و هوایی گرم و مرطوب برخوردار است. کشور امارات علی‌رغم ثروت بسیار هنگفت، زمین‌هایی مناسب و حاصلخیز برای کشت و پرورش میوه ندارد. به همین خاطر است که بیشترین نیاز خود به میوه و سبزیجات را از طریق واردات تامین می‌کند. کشور ایران به دلیل فاصله نزدیک و همچنین بازار فروش مشابه با دبی، یکی از مهمترین و بزرگترین صادرکنندگان میوه به این کشور به شمار می‌رود. حجم بسیار زیادی از میوه‌های صادراتی ایران را از طریق لنج‌های باری به دبی ارسال می‌کنند. سیب و هندوانه از مهمترین میوه‌های صادراتی به این کشور هستند.
بیشتر بخوانید: صفر تا صد صادرات به دبی (امارات)
صادرات میوه به روسیه
روسیه یکی از کشورهای نسبتا پرجمعیت اروپایی است که از نظر اقتصادی میانه خوبی با ایران دارد. شرایط آب و هوایی این کشور به گونه‌ای است که مردم آن قادر به پرورش بسیاری از محصولات کشاورزی نیستند. این موضوع موجب شده است تا بیشتر محصولات کشاورزی و اقلام خوراکی خود را از دیگر کشورها وارد کنند. در حال حاضر کشور روسیه یکی از عمده‌ترین شرکای تجاری ایران به شمار می‌رود، زیرا سالانه مقادیر بسیار زیادی محصول کشاورزی اعم از محصولات غذایی و میوه به این کشور صادر می‌شود. از جمله بیشترین میوه‌هایی که به روسیه صادر می‌شود می‌توان به سیب، پرتقال، انار، کیوی و گیلاس اشاره کرد.
بیشتر بخوانید: صادرات به روسیه
صادرات میوه به عمان
کشور عمان در جنوب شرقی خلیج‌فارس واقع شده است. بیشترین و مهمترین راه کسب درآمد این کشور از طریق صادرات نفت بوده و بیشترین میزان واردات آن نیز در زمینه ماشین، وسایل نقلیه و همچنین انواع مختلف مواد غذایی است. به منظور صادرات میوه از ایران به عمان از راه‌های آبی استفاده می‌کنند. بندرعباس و بندر چابهار، دو بندر بسیار مهم و فعالی هستند که نقش بسیار زیادی در صادرات محصول به عمان دارند. در واقع این مسیرهای حمل و نقلی بسیار کوتاه بوده و هزینه‌های بسیار سنگینی را بر روی دست تاجران و صادرکنندگان نخواهند گذاشت.
بیشتر بخوانید: راهنمای صادرات به عمان
صادرات میوه به عراق
عراق از کشورهای همسایه غربی ایران بوده که به دلیل آب و هوای خشک و زمین‌های نامناسب امکان کشت و پرورش میوه را ندارد. به همین دلیل است که بیشترین مایحتاج خود را از سایر کشورها به ویژه کشور ایران تامین می‌کند. مرز مشترک بین ایران و عراق راهی بسیار مناسب و مطلوب را برای صادرات به این کشور فراهم آورده است. از جمله میوه‌هایی که به این کشور صادر می‌شود می‌توان به طالبی، هندوانه، گوجه، مرکبات، انجیر، انگور و خربزه اشاره کرد. ارسال کالا به عراق اغلب اطریق زمینی انجام می‌شود.
بیشتر بخوانید: آموزش صادرات به عراق
صادرات میوه به قطر
قطر نیز یکی از ثروتمندترین کشورهای خاورمیانه به شمار رفته و بازار فروش بسیار مناسب و مطلوبی دارد. در این کشور به دلیل آب و هوای بسیار خشک، امکان کشت و پرورش میوه وجود ندارد. به جرات می‌توان گفت که قطر یکی از پروپا قرص‌ترین مشتریان میوه ایرانی در سراسر جهان به شمار می‌رود. از جمله میوه‌های صادراتی ایران به این کشور می‌توان به هندوانه، گوجه و خیار اشاره کرد. به دلیل مرز آبی مشترک بین قطر و ایران، صادرات محصول به این کشور اغلب به صورت آبی و از طریق لنج صورت می‌گیرد.
صادرات میوه به ترکیه
صادرات میوه به ترکیه از جمله فعالیت‌های اقتصادی بسیار پرسود و پر درآمد برای تاجران و صادرکنندگان ایرانی به حساب می‌آید. کشور ترکیه یکی از کشورهای هم‌مرز و نزدیک به ایران بوده و گزینه بسیار مناسبی برای صادرات میوه و سایر محصولات کشاورزی به شمار می‌رود. لازم به ذکر است که صادرات میوه به این کشور از راه‌های هوایی و زمینی است که به صورت مقطعی بوده و تنها در فصول مشخصی از سال مانند تابستان انجام می‌شود. انگور، کیوی و هندوانه از جمله میوه‌های صادراتی به ترکیه هستند.
بیشتر بخوانید: پرسودترین کالاها برای صادرات به ترکیه
صادرات میوه به کویت
کشور کویت نیز یکی از کشورهای خاورمیانه به شمار می‌رود که دارای مرز آبی با ایران است. البته ناگفته نماند که به دلیل وجود برخی از موانع خاص، امکان صادرات کالا از طریق مرز آبی به این کشور وجود ندارد. بازار کویت تنها از محصولات بسیار باکیفیت و مرغوب استقبال می‌کند. بنابراین برای صادرات میوه به کویت باید از مرغوب‌ترین و باکیفیت‌ترین آن‌ها استفاده کرد. علاوه بر کیفیت، بسته‌بندی‌های شیک و زیبا تاثیرات بسیار زیادی بر مشتری‌یابی و فروش محصول در بازار این کشور خواهد داشت. از جمله میوه‌های صادراتی به این کشور می‌توان به هندوانه، خیار و گوجه اشاره کرد.
بیشتر بخوانید: راهنمای صادرات به کویت
قوانین صادرات میوه
ایران یکی از کشورهای صادرکننده میوه به خارج از کشور به شمار می‌رود، سالانه مقادیر بسیار زیادی محصول به سایر کشورها به ویژه کشورهای همسایه صادر می‌کند. صادرات میوه به سایر کشورها نیز مانند صادرات سایر کالا و محصولات از قوانین و مقررات خاص خود برخوردار است. از این‌رو صادرکنندگان میوه باید از تمامی قوانین و مقررات آگاهی داشته باشند. در ادامه به بیان برخی از مهمترین و اساسی ترین قوانین برای صادرات میوه خواهیم پرداخت.
- الزام به این‌که تاییدیه یا مجوز مربوط به یک محموله باید از یک سازمان دولتی مربوطه به دلایل بهداشتی و بهداشت گیاهی، قبل از انجام واردات دریافت شود.
- الزامات مربوط به نحوه تولید غذا یا خوراک برای برآوردن شرایط بهداشتی برای محصولات نهایی
- الزامات مربوط به شرایط خاصی که تحت آن مواد غذایی و خوراک، گیاهان و حیوانات باید ذخیره و یا حمل شوند.
- الزامات برای آزمایش محصولات در برابر مقررات معین، مانند حداکثر حد باقیمانده. این نوع اندازه گیری شامل مواردی است که الزامات نمونه گیری وجود دارد.
- گواهی انطباق با مقررات معینی که توسط کشور واردکننده مورد نیاز است اما ممکن است در کشور صادرکننده یا واردکننده صادر شود.
- اقداماتی برای تنظیم نوع، رنگ و اندازه چاپ روی بسته ها و برچسب ها و تعیین اطلاعاتی که باید در اختیار مصرف کننده قرار گیرد. برچسب زدن عبارت است از هرگونه ارتباط نوشتاری، الکترونیکی یا گرافیکی روی بسته بندی یا روی یک برچسب جداگانه اما مرتبط یا روی خود محصول
- اقدامات تنظیم کننده حالتی که در آن کالاها باید یا نمی توانند بسته بندی شوند یا مواد بسته بندی مورد استفاده را تعریف می کنند که مستقیماً با ایمنی مواد غذایی مرتبط هستند.
مدارک و مجوزهای صادرات میوه
برای انجام صادرات به تمامی کشورهای خارجی مدارک و مجوزهای خاصی مورد نیاز است. برخی از این مدارک و مجوزها توسط کشور مبدا، برخی توسط کشور مقصد و برخی از آن‌ها توسط هر دو طرف معامله صادر می‌شود. از جمله این مدارک و مجوزها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کارت بازرگانی (این کارت توسط اتاق‌های بازرگانی کشور مبادا صادر می‌شود؛ اما دریافت آن برای انجام صادرات ضروری نیست.)
- مجوز صادرات
- گواهی بهداشت و قرنطینه برای برخی از محصولات و کالاهای نباتی و یا دامی
- گواهی استاندارد
- پکینگ لیست
کار با ابزارهای صادراتی، تحلیل اطلاعات تجاری، جلب اعتماد مشتریان خارجی، یافتن مشتری خارجی، فرایندهای عملیاتی صادرات
روش‌های حمل و نقل محصول
حمل و نقل در صادرات میوه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. از آن‌جایی که میوه‌ها از جمله محصولات در معرض پلاسیدگی و فساد هستند، نگهداری و حمل و نقل آن‌ها نیازمند ایجاد شرایط خاصی است. برای نگهداری میوه و حمل آن‌ها به صورت زمینی باید از کامیون‌های یخچال‌دار استفاده کرد. به منظور صادرات میوه به خارج از کشور و به ویژه کشورهای اروپایی باید از بهترین و مرغوب‌ترین میوه‌ها استفاده کرده و از آن‌ها به نحو احسنت نگهداری و مراقبت کرد. برای این کار بهتر است که میوه‌ها را پس از دست چین شدن در کارگاه‌های آفت‌کشی شده و مجهز به سیستم سرمایی و تهویه هوا نگهداری کرد.
بسته‌بندی میوه‌های صادراتی تازه و یا حتی میوه‌های خشک باید به گونه‌ای باشد که علاوه بر زیبایی و شیک بودن، از محتویات درونی خود به خوبی محافظت کرده و در حین حمل و نقل آسیب نبیند. حمل و نقل میوه‌های صادرات توسط کانتینرهای زمینی و یا دریایی که به سیستم‌های کنترل بردوت و کولینگ، تنظیم رطوبت و گردش هوا مجهز هستند انجام می‌گیرد.
بیشتر بخوانید: روش‌های حمل و نقل و لجستیک در صادرات
سرمایه لازم برای صادرات میوه
به منظور صادرات میوه به خارج از کشور به سرمایه‌‌ی بسیار هنگفتی نیاز نیست. البته ناگفته نماند که سرمایه مورد نیاز برای این کار به عوامل مختلفی بستگی دارد. یکی از مهمترین عوامل نوع میوه مورد نظر برای صادرات است؛ همانطور که می‌دانید برخی از میوه‌ها دارای قیمت‌های نسبتا بالاتری نسبت به سایر میوه‌ها هستند، بنابراین صادرات آن‌ها سرمایه بیشتری را می‌طلبد. دومین عامل مهم در میزان سرمایه مورد نیاز برای صادرات میوه، کشور هدف و همچنین روش حمل و نقل و صادرات محصول است. صادرات محصول به کشورهای اروپایی نیازمند سرمایه بیشتری خواهد بود. صادرات محصول به صورت هوایی از صادرات زمینی و دریایی گران‌تر و پرهزینه‌تر بوده و به طبع سرمایه بیشتری را می‌طلبد.
سود صادرات میوه چقدر است؟
سود صادرات میوه به عوامل و شرایط بسیار زیادی بستگی دارد که از جمله مهمترین آن‌ها می‌توان به نوع میوه، میزان مورد نظر برای صادرات، کشور هدف و ارز مبادله‌ای بستگی دارد. همانطور که مشخص است صادرات انواع میوه به کشورهای اروپایی از سود بیشتری نسبت به صادرات به کشورهای همسایه و منطقه‌ای (کشورهای حاشیه خلیج فارس) برخوردار است.
علاوه بر موارد ذکر شده میزان مرغوبیت میوه، بسته‌بندی‌های مناسب و شیک، برخورداری از استانداردهای کشورهای هدف و همچنین روش حمل و نقل کالا نیز از عوامل مهم و تاثیرگذار در سود صادرات به شمار می‌روند. لازم است بدانید که صادرات فرآوده‌های حاصل از میوه‌ها مانند کنسانتره میوه، پودر میوه و میوه خشک از سود بیشتری نسبت به صادرات میوه تازه برخوردار است. بنابراین توصیه می‌شود که در صورت امکان میوه‌های خود را به این صورت صادر نمایید.
بیشتر بخوانید: سود حاصل از صادرات میوه خشک چقدر است؟
جمع‌بندی
کشور ایران یکی از مطلوب‌ترین کشورهای خاورمیانه برای کشت و پرورش انواع مختلف میوه به شمار می‌رود. از این رو صادرات میوه از ایران به سایر کشورها از پرسودترین و پر درآمدترین فعالیت‌های تجاری برای صادرکنندگان و تجار ایرانی محسوب می‌شود. تجارت این محصولات در کنار پرسود بودن شرایط و قوانین خاص خود را دارد که در این مقاله به بررسی آن‌ها پرداخته شد.
4 پاسخ
سلام بنده ودوستان بصورت گلخانه ای تولیدکننده میوه استوایی پاپایا در استان مازندران هستیم . در خصوص راحتترین راه صادرات به کشورهای همسایه نیاز به راهنمایی داریم. یعنی الان مشتری برای عراق و دبی داریم ولی موندیم چکارکنیم .تشکر
سلام دوست عزیز،
میتونید تو واتساپ به شماره 09201126474 پیام بدید تا کارشناسان مجموعه راهنماییتون کنن.
سلام مشتری هاتون رو چجوری پیدا کردین ما هم محصولات کشاورزی داریم دنبال مشتری خارجی میگردیم
سلام از مقاله «پیدا کردن مشتری خارجی» و مقاله «17 سایت برای پیدا کردن مشتری خارجی» استفاده کنید